Uobecnianie przeszłości w muzeach lokalnych. Uwagi o wykorzystaniu sztuki w kreowaniu reprezentacji lokalności

Museums and art are both phenomena strongly connected with collective identities. During the process of development of modern nations in the 19th and 20th centuries, museums were actors (or tools, depending on the context) of the process of the construction of collective representations. This relates to a certain link between collectivities and objects, in which the latter contribute to the emergence of social roles and the organization of social worlds. Artworks as collective representations, and memory carriers significantly participate in these processes.Since 1989, the importance of local identities has been growing. Local actors undertake organized activities to develop a sense of community and attract the attention of outsiders. Museums also participate in these processes, yet in the changing context the question arises as to whether they play a role similar to the national ones or, perhaps, different situations introduced new ways of museum involvement.The paper examines the practices during which representations of a locality are constructed to be displayed in the museum context. We are interested in how art pieces contribute to this process and how they are used in comparison to non-aesthetic artifacts. The study is based on 50 in-depth interviews collected during two projects conducted in the Subcarpathian Voivodeship in Poland and in the Kosice Region in Slovakia. Concentrating on the practices of collection building, exhibition designing, and interpretation, we discuss different classes of objects used in the process, analyze their effectiveness in representing the original context – the main topic of museum narratives – and indicate some of them as boundary objects around which arenas emerge.Zarówno muzea jak i sztuka silnie wiążą się z tożsamościami zbiorowymi. W procesach rozwoju nowoczesnych narodów, w XIX i XX wieku, muzea były aktorami (lub narzędziami, w zależności od kontekstu) procesów konstruowania wyobrażeń zbiorowych. Odnosi się to do pewnego powiązania między zbiorowościami i obiektami, w którym te drugie mają wkład w wyodrębnianie się ról społecznych i organizowanie światów społecznych. Dzieła sztuki jako wyobrażenia zbiorowe i nośniki pamięci znacząco uczestniczą w tych procesach.Od 1989 znaczenie tożsamości lokalnych rośnie. Aktorzy lokalni podejmują zorganizowane działania, aby rozwinąć poczucie wspólnoty i przyciągnąć uwagę z zewnątrz. Także muzea uczestniczą w tych procesach, jednak w zmieniającym się kontekście pojawia się pytanie, czy odgrywają one rolę podobną do ich narodowych odpowiedników, czy też może odmienne okoliczności wymagają nowych sposobów zaangażowania muzeów.Artykuł analizuje praktyki, w ramach których reprezentacje lokalności konstruuje się w celu wystawienia w kontekście muzealnym. Interesuje nas jakie dzieła sztuki mają wkład w ten proces i jak używa się ich w porównaniu z artefaktami niemającymi cech estetycznych. Studium opiera się na 50 wywiadach pogłębionych zgromadzonych podczas dwóch projektów przeprowadzonych w województwie podkarpackim w Polsce i kraju koszyckim na Słowacji. Koncentrując się na praktykach budowania kolekcji, projektowania i interpretowania wystaw, omawiamy rozmaite klasy obiektów używanych w tych procesach, analizujemy ich efektywność w reprezentowaniu oryginalnego kontekstu – głównego tematu narracji muzealnych – oraz wskazujemy niektóre z nich jako obiekty graniczne, wokół których powstają areny