Monasteries of the Orthodox Chełmno-Belz Diocese in the 16th century - evidence of Polish Orthodoxy development

Dostęp do tekstu artykułu (Lewczak, M. (2021). "Monastery prawosławnej Diecezji chełmsko-bełskiej w XVI wieku – świadectwa rozwoju Prawosławia polskiego". Elpis, (23), 113–117. https://doi.org/10.15290/elpis.2021.23.13) został zamknięty ze względu na naruszenia standardów etycznych poprzez wykorzystanie przez ks. M. Lewczaka obszernych fragmentów artykułów prof. dr. hab. Andrzeja Gila bez wskazania ich źródła.This article is a contribution to the history of Polish Orthodoxy, concerning the issues of the relationship between diocesan development and the formation of monasticism in the Chełm and Belian dioceses. Despite the lack of a full range of archival sources and an insufficient number of scientific studies, the outline below confirms, that these accounts despite of some turbulences (law problems), always confirmed this particular aspect of Polish history, which is called Polish Orthodoxy.Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do historii polskiego Prawosławia, a dotyczy problematyki relacji pomiędzy rozwojem diecezjalnym a kształtowaniem się monastycyzmu na terenie diecezji chełmskiej i bełskiej. Pomimo braku pełnej gamy źródeł archiwalnych i niedostatecznej ilości opracowań naukowych, poniższy zarys potwierdza, iż relacje te bywały niekiedy burzliwe (procesy sądowe), lecz zawsze potwierdzały ten szczególny aspekt historii polskiej, któremu na imię polskie Prawosławie.kalimera1@op.plChrześcijańska Akademia Teologiczna, Wydział Teologiczny, PolskaAbraham, W. (1904). Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi, t. 1, Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie.Batjuszkow, P. (1887). Chołmskaja Rus’. Istoriczieskije sud’by Russkogo Zabużja, Sankt Pietierburg.Bendza, K. (1995). Monastery prawosławne na terenie diecezji lubelsko-chełmskiej w jej dawnych i obecnych granicach, „Rocznik Teologiczny ChAT”, 37, z. 2, s. 347-389.Czaczkowśkyj, L. (1937). Kniażyj Bełz, „Zapysky Naukowoho Towarystwa im. Szewczenka”, t. 154.Czarnecki, W. (1997). Sieć osadnicza Ziemi Chełmskiej od połowy XIV do połowy XV wieku, „Rocznik Chełmski”, 3.Czarnecki, W. (1999) Rozwój sieci osadniczej Ziemi Chełmskiej w latach 1451-1510, „Rocznik Chełmski”, 5.Gil, A. (1999). Prawosławna eparchia chełmska do 1596 roku, Lublin-Chełm: Światło Przemienienia.Harasiewicz M. (1862). Annales Ecclesiae Ruthenae gratiam et communionem cum S. Sede Romana habentis, ritumque Graeco- Slavicum observantis, cum singulari respectu ad dioeceses ruthenas Leopoliensem, Premisliensem et Chelmensem, Leopolis.Hruszewśkyj, M. (1992). Istorija Ukrajiny-Rusy; t 2, Kyjiw.Janeczek, A. (1991). Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII wieku, Wrocław: Polska Akademia Nauk.Kostruba, T. (1989). Bełz i bełźka zemla wid najdawniszych czasiw do 1772 roku, Nju Jork – Toronto.Kotlinskij, N. (1913). Spisok cierkwiej i monastyriej Chołmskoj Rusi (b. Liublinskoj i Siedlieckoj gubiernij) suszcziestwowawszich do unii i wo wriemja jeja po sochraniwszimsja izwiestiam i pamjatnikam stariny, Chołm.Kotljara, M. (2000). Hałyćko-wołynśke kniaziwstwo (do 800-littja utworennja), Ukrajinśkyj Istorycznyj Żurnał, nr 1.Likowski, E. (1907). Unia brzeska roku 1596, Warszawa: Nakład Gebethere i Wolfa.Mazuryk, J. Panyszko, S. Ostapiuk, O. (1998). Badania archeologiczne latopisowego Uhrowieska, „Archeologia Polski Środkowowschodniej”, 3.Mironowicz, A. (1999), Monastery prawosławne na terenie diecezji chełmsko-bełskiej, Zakony i klasztory w Europie Środkowo-Wschodniej X-XX wieku, Lublin. Materiały z międzynarodowego międzynarodowego seminarium „Atlas ruchu zakonnego w Europie Środkowo-Wschodniej X-XX wiek. Lublin, 25-27 listopada 1993.Olchowskij, G. (1892)., Chołmskij kafiedralnyj Rożdestwo-Bogorodickij sobor ot naczała jego suszcziestwowanija do wwiedienija unii na soborie w Beriestie (1001-1596 g.), Chołm.Panyszko, S. (1997). Do probłemy lokalizaciji dawnioruśkoho Uhrowśka, „Kyjiwśka Starowyna”, t 5.Paszuto, W. T. (1950). Oczerki po istorii Galicko-wołynskoj Rusi. Moskwa.Petehyrycz, W. (1995). Bełz i Busk: próba rekonstrukcji struktury socjotopograficznej w X-XIV wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 43, nr 1.Płoszczanskij, W. (1899). Proszłoje Chołmskoj Rusi po archiwnym dokumientam XV-XVIII wieku i drugim istocznikam, t. 1, Wilno.Słobodian, W. (1998). Cerkwy Ukrajiny. Peremyśka jeparhija, Lwiw.Stańczyk, D. (1995). Pogranicze polsko-ruskie odcinka nadbużańskiego w świetle źródeł ruskich XII-XIV wieku i w historiografii, w Początki sąsiedztwa. Pogranicze polsko-rusko-słowackie w średniowieczu. Materiały z konferencji – Rzeszów 9-11 V 1995, p. red. Parczewskiego M., Rzeszów 1996.Swieżawski, A. (1990). Ziemia bełska. Zarys dziejów politycznych do roku 1462, Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie.APL - Archiwum Państwowe w Lublinie.AWAK - Akty izdawajemyje Wilienskoju Archieograficzieskoju Kommissieju, t. 19, Wilno 1892.BOZ - Biblioteka Ordynacji Zamoyskich.IL - Ipatjewskaja Lietopis w: Połnoje sobranije russkich lietopisiej, t. 2, wyd. A. A. Szachmatow, S. Pietierburg 1908.ZDM - Zbiór Dokumentów Małopolskich, Księgi Grodzkie Chełmskie.ChKG - Chełmski Konsystorz Greckokatolicki, Archiwum Metropolitalne w Lublinie, Konsystorz Generalny Lubelski, sygn. A 149, k. 103v.APL, Chełmski Zarząd Duchowny, sygn. 977 (bez paginacji).2311311