H. 1313-1315 tarihli C-147 numaralı Bursa Şer‘iyye sicilinin 1-50 varaklarındaki kayıtların fıkıh ilmi açısından tasnif ve tahlili

İnsanların haklarını koruyup adaleti tevzi edecek olan “Adli Yargı Birimi” bir devletin en önemli kurumlarından biri sayılır. Bu sebeple asr-ı saadetten itibaren İslam devletlerinde her zaman adaletin sağlam bir şekilde yürütülebilmesi için her türlü tedbir alınmıştır. Bunlardan birisi mahkeme kayıtlarının düzenli bir şekilde tutulmasıdır. Osmanlı Devleti zamanında kayda geçirilen şer‘iyye sicilleri muhafaza edilmiş ve çoğu günümüze ulaşmıştır. Söz konusu siciller, İslam tarihi, ve özellikle de Fıkıh tarihi açısından büyük önem arz etmektedir. Ayrıca bu belgeler, Fıkıh ilminin teorisinin pratikteki uygulamasını da gösteren birinci el kaynaklardır. Bu siciller arasında, İstanbul Şer‘iyye Sicillerinden sonra sayı ve içerik bakımından Bursa Şer‘iyye Sicilleri ikinci sırayı almaktadır. Çalıştığımız Bursa Şer‘iyye Sicili, Milli Kütüphane’de C-147 numara ile kaydedilmiş olup h. 1313-1315 yıllarında Bursa’da “Şer‘i Mahkeme’ye” intikal eden dava, ilâm, hüccet, ferman ve beratları içermektedir. Söz konusu sicil, imkân nispetinde hatasız bir şekilde okunmuş ve latinize işlemi yapılmıştır. Bu esnada konu taraması yapılarak konular tasnif edilmiştir. İlgili dönemin kanun kitabı olan Mecelle ve en çok başvurulan Hanefi fıkıh kaynaklarına dayanılarak kayıtlar tahlil edilmiştir.--------------------The Judicial Unit, which protects people's rights and distributes justice, is considered one of the most important institutions of a state. For this reason, all kinds of measures have been taken to ensure that justice is carried out in a sound manner in Islamic states since the Age of Bliss. One of the said measures is the regular keeping of court records. The Sharia Court (Şer‘iyye Sicilleri) Records, which were recorded in the time of the Ottoman Empire, were preserved and most of them reached to the present day. The said registers are of great importance in terms of Islamic history, and in particular the history of Fiqh. These documents are also first-hand sources which show the practical application of the theory of Fiqh. Among these registries, Bursa Sharia Registries take second place in terms of number and content after İstanbul Sharia Registries. Bursa Sharia Registries, which were studied within this thesis, have been recorded under the number C-147 at the National Library of Turkey and they include the cases, sentences, deeds, imperial orders and licences passed to the aforementioned court. Within possibility, a simple transcription has been made in this study by reading without errors. The topics have been analyzed and classified accordingly. The records have been analyzed based on the Majalla, the law book of the relevant period, and the most frequently used Hanafi Fiqh sources