Ürdün Ahval-i Şahsiyye kanunun osmanlı huku-ı aile karanamesi ile mukayesesi

ÖzetBu çalışma 1917 yılında kabul edilen Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi (HAK) ile 1976 yılında kabul edilen ve 2001'de 82 sayılı kanunla bazı maddeleri değiştirilerek yeniden düzenlenen Ürdün Ahvâl-i Şahsiye Kanunu (ÜAŞK) arasında bir karşılaştırma niteliği taşımaktadır. 187 maddeden oluşan ÜAŞK'nun 73 maddesi, 22’sinin harfiyen ve 51’inin ise bazı ilave, çıkarma ve düzenlemelerle olmak üzeri doğrudan 156 maddeden oluşan HAK’nden tercüme edilmiştir. ÜAŞK’nda bulunan 12 maddenin, ele aldığı konu ve hemen hemen aynı hükümleri ifade eden metinleri bakımından HAK’nde benzerlerinin bulunduğunu tespit ettik. İki kanun arasında başka bir benzerlik yönü olarak, ÜAŞK’nun 183. maddesinin, kanunda açıkça hükme bağlanılmamış konularda HAK'nin esas aldığı Hanefi Mezhebi içindeki tercih edilen görüşün esas alınması gerektiğini hükme bağlaması sayılabilir. Söz konusu benzerliklerin yanında iki kanun arasında elbette bazı farklılıklar da bulunmaktadır. Bu farklılıkların iki çeşit olarak tespiti mümkündür: 1) iki kanunun aynı konuda farklı hükümler getirmesidir, bunu 6 maddede görebiliriz. 2) iki kanundan her birinin diğerinde yer almayan bir meseleyi hükme bağlaması olup, bu her iki kanun açısından da geçerli açık bir özelliktir. HAK, Ehl-i kitap ile ilgili 46 adet madde içermekle birlikte, ÜAŞK bunların hiçbirine yer vermemiştir. HAK’nde ÜAŞK’unda bulunmayan ayrıca 7 madde daha vardır. ÜAŞK açısından baktığımızda ise bu kanunda HAK’nde bulunmayan 92 adet madde vardır. Diğer taraftan iki kanunun iç sistematikleri ve konu tasnifleri birbirinden farklıdır.Bu şekilde çalışmamızda iki kanun arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymuş, iki kanun arasında görülen farklılıklarda bu farklılığın arkasında yatabilecek fıkhi gerekçeleri tartışmış ve ÜAŞK’nun tüm maddeleriyle HAK’nin gayrimüslimlerle ilgili maddeleri dışındaki maddelerini, orijinal fıkıh kitaplarını kullanarak şerh etmiş bulunuyoruz. SummaryMy PhD dissertation is a comparison between the Ottoman Law of Family Rights (OLFR) which was accepted in 1917 (consisted of 156 articles), and the Jordanian Law of Personal Status (JLPS) accepted in 1976 and modified in 2001 (consisted of 187 articles). There are 73 articles in the JLPS have been quoted from the OLFR, 22 of which have been translated literally yet 51 of them have been translated from the OLFR with making some amendments. 12 articles in the JLPS are similar to equivalent articles in OLFR in term of the ruling, the subject and the structure of the sentences in the both codes. There are some differences between the two codes. These differences have three kinds: 1. Giving different rulings in the same subject; we can see this kind in 6 articles. 2. Containing subjects not mentioned in the other code; OLFR contains 46 articles regarding Jews and Christians yet JLPS doesn't contain any. In addition OLFR have 7 more articles not mentioned in the JLPS. Versus JLPS contains 92 articles not mentioned in OLFR. 3. there is a major difference between the two code in the systematic way of the classification of the articles.In this way I've pinpointed the similarities and the differences between the two codes and discussed the reasons beyond the differences, in the other hand I've explained all articles in the both codes other than those regarding Non- Muslims using the reliable Islamic Jurisprudence books