Siyer yazıcılığında Şerh-Hâşiye geleneği ve Moğultay B. Kılıç'ın (762/1361) Ez-Zehrü'l-Bâsim adlı eseri

ÖZETİslâm ilim geleneğinin en önemli unsurlarından biri olan şerh ve hâşiye telifi, bilginin anlaşılması, muhafazası ve aktarılması hususunda muteber bir ilmî faaliyet ve eser telif usûlü olarak yüzyıllar boyunca sürdürülmüştür. Son yıllarda İslâmî ilimlerin farklı dalları açısından şerh-hâşiye literatürünü değerlendiren çalışmalar yapılmakla birlikte siyer alanında bu konuya dair henüz kapsamlı bir yaklaşım ortaya koyulmamıştır. Söz konusu eksikliği gidermek için atılan bir adım niteliğindeki bu tez, siyer yazıcılığında şerh ve hâşiyelerin tarihî gelişimini ve bu gelenek içerisinde telif edilen eserleri tespit ederek Moğultay b. Kılıç’ın (762/1361), Abdurrahman es-Süheylî’nin (581/1185) er-Ravzü’l-Ünüf adlı şerhi üzerine kaleme aldığı ez-Zehrü’l-Bâsim adlı hâşiyesinin siyer yazıcılığındaki yerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Moğultay b. Kılıç’ın ez-Zehrü’l-Bâsim’de takip ettiği hâşiye usûlünün ayrıntılı olarak ele alınması neticesinde söz konusu haşiyenin, müellifin dönemine kadar oluşmuş siyer alanındaki ilmî birikimin değerlendirilerek eleştirel bir üslûpla kaleme alındığı tespit edilmiştir.ABSTRACTWriting commentaries and glosses is one of the most important components of Islamic scientific tradition and was maintained for centuries as a valid method of scientific activity. Within the framework of commentaries and glosses, a great number of books were compiled fort he purpose of obtaining the knowledge, its conservation and transmission. Recently some studies have been conducted to deal with commentaries and glosses belonging to the various fields of Islamic sciences. As yet, however, no comprehensive study has been introduced in the field of sīra. As a step to fill the gap, this thesis aims to determine the place of Mughultā’ī b. Qilīj’s (d. 762/1361) gloss al-Zahr al-Bāsim which is written on the commentary of Abd al-Rahmān al-Suhaylī; al-Rawd al-Unuf in the historiography of sīra, by describing historical development of commentaries and glosses and identifying the books written in the historiography of sīra. As a result of analysing the method of Mughultā’ī b. Qilīj in al-Zahr al-Bāsim, it appears that he compiled his gloss by applying a critical approach to the scholarly heritage in the field of sīra