1923-1940 tarihleri arasında cumhuriyet dönemi Türk bankacılık tarihi

Bu Çalışmanın amacı, Türkiye ve dünya iktisadi şartlarını dikkate alarak, Cumhuriyetin ilk yıllarında milli bankacılığın hangi etkiler altında ve yönde geliştiğinin incelenmesi olmuştur. Bankaların temel işlevi para alım ve satımı ile uğraşmak, yani para ticareti yapmaktır. Bankalar bunu halktan topladıkları mevduatı ihtiyaç sahiplerine kredi olarak dağıtmak yoluyla yaparlar. Bankalar bu işi yaparken bir miktar para (banka parası) da yaratılar. Bankaların karı, topladıkları mevduata ödedikleri faiz ile dağıttıkları kredilerden aldıkları faiz arasındaki farktan oluşur. Bankalar, tarihsel olarak, tefecilik ve sarraflıktan türemişler ve kapitalizmin gelişmesine koşut bir çizgi izlemişlerdir. Bu gelişme, karşılıklı etkileşim biçiminde oluşmuştur. Kapitalizmin gelişmesi bankacılık hizmetlerine olan gereksinimi arttırıp bankacılığı ileri doğru iterken, bankacılığın gelişmesi de kapitalizmin gelişmesini hızlandırmıştır. Türkiye'de ise bankacılığın gelişim seyri bazı yönleri ile farklı olmuştur. Türkiye'de Bankacılık Ondokuzuncu yüzyılda, Avrupa bankerleri ile Osmanlı azınlık bankerleri işbirliği, ülkede bankacılığın "yabancı bankacılık" biçiminde ve kapitalizmin ileri aşamalarındaki Avrupa ülkelerinin çıkarları doğrultusunda kurulup, gelişmesine yol açmıştır. Böylece öteki temel iktisadi faaliyetler gibi, milli bankacılığın gelişmesi de engellenmiş ve egemenliğini kuran yabancı bankalar, Osmanlı İmparatorluğu'nun yabancı sermayenin bir merkezi haline gelmesini sağlamışlardırCumhuriyetle birlikte, 1920'li yıllarda ilk defa Balkan Savaşı sırasında temelleri atılan milli bankacılık hızla gelişmiştir. Bankacılık 1920'lerde ise iktisadi, sosyal, politik yapının gerektirdiği bir şekilde örgütlenmiştir. Bu örgütlenmenin düşüncel alt yapısını 1923 yılında İzmir'de toplanan İktisat Kongresi'nde oluşturulmuştur. Bankacılık 1930'larda ise yeni bir yapılanmaya giderek kamu iktisadi kurumu niteliğine getirilmiştir. Bankaların Kamu İktisadi kurumu şeklinde gelişmesindeki temel etken devletin yatırım ve ekonomik gelişim konusunda teşvik sistemini değiştirme ve milli sanayi kuruluşu için doğrudan doğruya Devlet bütçesinden yatırımların yapılması programının bir sonucudur. Bu amaçla kurulan bankalar Birinci Planın uygulanmasında büyük sorumluluk verilen Sümerbank ve îkinci Plan hazırlığı çerçevesinde kurulan Etibank'tır. Her iki banka 1930'lu yıllarda Türk sanayisinin gelişmesinde etkili olmuştur