Saddam sonrası Irak’ın yeniden yapılanma sürecinde şiilerin rolü

ÖZETIrak siyasal sistemi 20 Mart 2003 tarihinde, ABD’nin Saddam rejimini devirmeye yönelik başlattığı operasyonla birlikte köklü bir değişikliğe uğramıştır. Irak tarihinde Osmanlı dönemi de dâhil olmak üzere siyasal iktidarı elinde bulunduran Sünni Araplar konumlarını kaybetmişlerdir. Buna karşın Irak’ta nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan Şiiler yeniden yapılandırma sürecine giren ülkede ilk kez yönetimi ele geçirmişlerdir. Bu değişim Sünni-Şii çatışmasını da beraberinde getirmiştir. Sünniler eski konumlarına geri dönmek isterken Şiiler ellerine geçen tarihi fırsatı kaçırmak istememişlerdir. Yeni Irak Anayasası kabul edildiğinde Irak’ın normalleşme sürecine gireceği düşünülmüştür. Ancak gerek geçiş dönemi içinde ve gerekse anayasa kabulü sonrasında Irak’ta iç savaş boyutuna varan eylemler ve şiddet artarak devam etmiştir.Bu tez Saddam sonrası Irak’ın yeniden yapılanma sürecinde Şiilerin oynadığı rolü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde ABD’nin bölgeye yönelik politikalarının biçimlendiği uluslararası ortamın yapısı ve politikalara kaynaklık eden kavramlar ele alınmıştır.İkinci bölüm Irak tarihi ve Irak’ta Şiiler hakkında ayrıntılı bilgi verilmektedir. Şiilerin tarihinden çok siyaset anlayışları ve Irak’ta kendi aralarında ortaya çıkan bölünmeler anlatılmıştır.Çalışmanın son bölümünde geçiş dönemi ve anayasa çalışmaları sırasında yaşanan olaylar aktarılarak, yeni Irak Anayasası’nda Şii taleplerini karşılayan maddeler incelenmiştir. Çalışma verilen bilgilerin yorumlandığı sonuç bölümü ile son bulmuştur.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Irak, Şiiler, Sünniler, Irak Anayasası ABSTRACTThe political system of Iraq has radically changed since the 20 March 2003 with the USA intervention which aimed to topple the Saddam regime. For the first time in its history, including the Otoman period, the Sunnis lost their political power. And the Shiites, who are the majority of the Iraq population, came to power during the restructuring of the country. This change led to Sunnis- Shiite conflict. While Sunnis wanted to return to their old situation, Shiites didn’t want to miss the historical oppurtunity they had captured. When the new Iraq constitution was accepted it was thought that Iraq would enter into normalization period. But both during the transition period and after the accepting of the constitution, the activities sized up to civil war and violence continued to increase.This thesis aims to explore the role of the Shiites during the restructuring of Iraq after Saddam. In the first chapter of the study, the structure of the international environment during the formulation of US policies towards the area and the basic concepts which were sources of the policies were handled.In the chapter, a short review of Iraq history is given and the causes of division between Shia groups and their political world views are analyzed in Iraq are instead of their history.In the third chapter, the major events that took place after the Us intervention and during the preparation of a new constitution were prompted. The articles which met the demands of Shiites in new Iraq constitution were examined in details. The study ended with a conclusıon part where the informations interpreted.In the conclusion, the interpretation of the findingsis presented.KEY WORDS: Iraq, Shiites, Sunnies, Iraq constitutio