Na ziemi wroga. Europejskie relacje z wojny hiszpańsko-marokańskiej 1859–1860

Podróże kształcą, pozwalają poznać „innego” – zarówno obojętnego „Innego”, jak i przyjaciela czy wroga. Bardzo specyficznym przykładem podróży, które pozwalają poznać „Innego” jako wroga są wyprawy wojenne. Jedna z wojen, toczonych przez Europejczyków na kontynencie afrykańskim w XIX wieku będzie przedmiotem niniejszego opracowania. To wojna hiszpańsko-marokańska z lat 1859–1860, zwana także „wojną afrykańską” lub „wojną tetuańską”. Jest ona bodaj najlepiej opisanym w europejskich źródłach wydarzeniem z dziejów Maroka. Wojna tetuańska znalazła swoje szerokie odzwierciedlenie w kilku relacjach, z których w artykule wezmę pod uwagę trzy, pochodzące z rozmaitych krajów: hiszpańską: Pedro Antonio de Alarcón, Diario de un testigo de la guerra de África, Madrid 1859; brytyjską: Frederic Hardman, The Spanish Campaign in Morocco, Edinburgh and London 1860 i niemiecką: Eduard Schlagintweit, Der spanisch-marokkanische Krieg in den Jahren 1859 und 1860, Leipzig 1863. Wśród autorów mamy wojskowego uczestniczącego w wojnie (Schlagintweit), jak pisarzy, którzy znaleźli się w Maroku jako korespondenci wojenni (Hardman i de Alarcón). Wojna ta była pierwszym konfliktem, który został obszernie udokumentowany zarówno na piśmie, jak i graficznie oraz fotograficznie przez korespondentów, znalazł także swoje odzwierciedlenie w malarstwie.