The methodological status of intuition in the contemporary metaphysical discourse: between analytic philosophy and phenomenology

Punktem wyjścia dla naszych analiz będzie przedstawienie sporu o naturę metafizyki. Za próbę rozwiązania tego sporu uznamy postulat swoistego rodzaju władzy poznawczej - intuicji intelektualnej - która odpowiadać będzie klasycznej kategorii poznania syntetycznego apriori. Podstawowym celem niniejszych badań będzie próba zbudowania modelu poznania intuitywnego oraz zbudowanie dla niego uzasadnienia. Najbardziej fundamentalnym określeniem konstruowanego modelu intuicji jest stwierdzenie, iż intuicja posiada charakter swoistego rodzaju doświadczenia. Nad tym twierdzeniem nadbudowują się dalsze dookreślenia poznania intuitywnego, do których zaliczamy jego (i) naocznościowy charakter, (ii) niezaangażowanie w nastawienia sądzeniowe, (iii) epistemologiczny fundamentalizm w kontekście uzasadnienia oraz (iv) nieredukowalny do innych procesów poznawczych charakter. Uzasadnienie prezentowanego modelu intuicji ma charakter teoretyczny (metateoretyczny), gdyż zakłada polemikę z odmiennymi modelami intuicji oraz praktyczny, ponieważ opracowany model intuicji zostanie zaaplikowany do partykularnych sposób prowadzenia badań metafizycznych. W tym celu skupimy się na argumencie H. Putnama z Ziemi Bliźniaczej oraz argumencie R. Ingardena za różnymi sposobami istnienia. W swojej strukturze, co postaramy się wykazać, oba argumenty operują na poznaniu intuitywnym. Z jednej strony mamy do czynienia z intuicja semantyczną (argument Putnama), z drugiej zaś strony, intuicja pozwala nam na dostrzeżenie podstawowej różnicy między istnieniem a nieistnieniem określonego bytu. Metafilozoficznym wnioskiem płynącym z naszych analiz będzie stwierdzenie, iż intuicja posiada doniosły charakter w dwojakim znaczeniu: (i) jest doniosła na poziomie funkcjonalnym, ponieważ filozof może, w celach badawczych, swobodnie nią manipulować, oraz (ii) jest doniosła na poziomie epistemicznym, ponieważ prezentuje nam swoistą sferę przedmiotową, która nie może zostać przedstawiona przy pomocy innego rodzaju poznania. Ponadto, intuicja jest narzędziem poznawczym, które posiada charakter transteoretyczny - może być wykorzystywana w tak odrębnych od siebie dyskursach jak filozofia analityczna i fenomenologia.The starting point of our analysis will be the presentation of dispute about the nature of metaphysical discourse. We will try to settle this dispute by accepting the postulate of special kind of cognitive power - intellectual intuition - which corresponds to the classical category of synthetic a priori knowledge. The primary objective of our study will be to build a model of the intuitive knowledge and propose a justification for it. The most fundamental definition of the presented model of intuition is that intuition has the character of special kind of experience. Above this statement will be based more precise definitions of intuitive knowledge which include it's (i) presentational phenomenology, (ii) non-engagement in propositional attitudes, (iii) the epistemological fundamentalism in the context of justification and (iv) irreducible nature to other cognitive processes. The justification of our model of intuition has two variants: (i) theoretical - because it implies a disagreement with different models of intuition, and (ii) practical - because our model of intuition will be applied to the particular forms of metaphysical argumentation. To achieve this, we will focus on the Putnam's argument based on Twin Earth thought experiment, and on the Ingarden's argument for the different ways being existence based on so called "Lamp" experiment. In structure of both arguments we can find activity of intuitive knowledge. On the one hand, we are dealing with semantic intuition (Putnam's argument), on the other hand, intuition allows us to notice the basic difference between existence and non-existence of a particular entity. The metaphilosophical conclusion which can be drawn from our investigations will be the statement, that intuition has significant meaning for metaphysical investigations in two senses: (i) is significant at the functional level, because the philosopher can manipulate intuitive knowledge to achieve his research goals, (ii) is significant at the epistemic level, because it presents a special kind of objects which cannot be represented by other kinds of cognitive processes. Furthermore, intuition is a cognitive tool, that has the trans-theoretical character - it can be used in so different from each other discourses such analytic philosophy and phenomenology