BŁĘDY JĘZYKOWE, HUMOR I GRY SŁOWNE - ANALIZA POWIEŚCI PIOTRUŚ PAN I WENDY J. M. BARRIEGO ORAZ POLSKICH TŁUMACZEŃ DOKONANYCH PRZEZ M. SŁOMCZYŃSKIEGO I M. RUSINKA

Celem niniejszej pracy magisterskiej było udowodnienie, iż tłumacz odgrywa bardzo ważną rolę w „odtworzeniu” świata przedstawionego w oryginalnej wersji powieści. To właśnie od niego zależy w jakim stopniu zachowa on w tłumaczeniu poszczególne elementy powieści, m.in. postaci, dialogi, kreacje narratora, które tworzą magiczną krainę w Piotrusiu Panie i Wendy.Pierwsza część niniejszej pracy dowodzi, że dzieci, pomimo iż w XVII i XVIII wieku traktowane były jako „gorsi dorośli”, w późniejszych latach doczekały się książek adresowanych specjalnie do nich. Piotruś Pan i Wendy jest jedną z wielu powieści, które umilają czas młodszym czytelnikom. Ze względu na magię nierealnej krainy, wiele dwuznaczności i kreację nie tylko głównych bohaterów, ale również innych postaci powieści sprawiają, iż każdy młody odbiorca sięga po tę właśnie książkę. Druga część pracy dowodzi, iż proces tłumaczenia, w szczególności literatury dla dzieci, jest wielkim wyzwaniem dla tłumacza, który musi w taki sposób oddać klimat oryginału, aby wzbudzić w odbiorach oczekiwane reakcje. Tłumaczenie dla młodszych odbiorców wiąże się często z dylematami natury moralnej, gdyż niejednokrotnie tłumacz napotyka w wersji oryginalnej elementy, które są nieetyczne, trudne dla dziecka i w związku z tym musi je tak oddać, aby nie tylko nie „zgubić” sensu powieści, ale również stworzyć tekst zrozumiały dla młodego czytelnika. Druga część pracy ilustruje także wybory Maciej Słomczyńskiego i Michała Rusinka w tłumaczeniu poszczególnych fragmentów powieści. Pokazują one wyraźnie, iż niektóre zdania stanowiły trudność dla tłumaczy. Dlatego też Słomczyński lub Rusinek zdecydowali się usunąć dane fragmenty, czy też interpretowali je w różny, często zaskakujący sposób. Trzecia część niniejszej pracy dowodzi, iż jednym z najważniejszych elementów, który w znaczy sposób wpływa na właściwe zrozumienie (zinterpretowanie) powieści jest język. Odgrywa on kluczową rolę, gdyż charakteryzuje bohaterów oraz opisuje świat przedstawiony w powieści. Błędy językowe, czy też gry słowne pojawiają się w Piotrusiu Panie i Wendy. Pierwsze z nich, jak to zostało pokazane w niniejszej pracy, mogą opisywać niewyedukowane istoty, które mają problem z poprawnymi formami, lub też mogą nadawać tempo akcji, gdy dane formy wypowiadane są skrótowo a zarazem niepoprawnie. Natomiast gry słowne sprawiają, iż powieść zyskuje komiczny charakter, wyraźnie dają czytelnikom wskazówkę, że akcja książki toczy się w nierealnym świecie, w świecie istniejącym w wyobraźni czytelników. Trzecia część pracy zawiera liczne przykłady pochodzące z oryginalnej wersji Piotrusia Pana i Wendy oraz propozycje Słomczyńskiego i Rusinka. Rozdział ten ilustruje w jaki sposób wybory tłumaczy mają wpływ na kształt i rozumienie polskiej wersji powieści Barriego. Literatura dla dzieci, również Piotruś Pan i Wendy, ma nie tylko „bawić, ale także uczyć”. Dlatego też bardzo ważne jest właściwe odczytanie przesłania kryjącego się często „między kolejnymi linijkami”. Piotruś Pan i Wendy, jak niniejsza praca dowodzi, jest pełny komunikatów, lekcji i wskazówek, szczególnie dla młodszych czytelników. Książka, między innymi powieść Barriego, jest tylko wtedy pełnowartościowa, gdy dostarcza właściwe wzorce, takie, które dziecko a potem dorosła osoba może naśladować w swoim życiu.The aim of the thesis entitled Linguistic mistakes, humour, and wordplays – an analysis of J. M. Barrie’s Peter Pan and Wendy and its Polish translations by M. Słomczyński and M. Rusinek was to show that the translators play a crucial role in the recreation of the world presented in the original novel and that it is the language that is of significant importance in proper understanding of the novel. The first chapter shows that it was the 18th century that marked considerable changes in literature, namely the children started to be perceived as a separate group and thus books for the young appeared. One of the central themes of Peter Pan and Wendy is the notion of motherhood. It interweaves with magnificent adventures, exciting plots, and conflicts which encourage the readers to choose this particular novel.The second chapter illustrates that translating for the child audience is a challenging task, since a target novel has to conform to the expectations of the young. Translators encounter moral and ethical dilemmas and they are obliged to adjust the novel so that a target text be comprehensible for the children and offer them some teaching. This chapter also presents Maciej Słomczyński’s and Michał Rusinek’s choices in translating particular fragments. It is assumed that some passages caused some difficulty to the translators, since they either deleted uncomfortable fragments or translated them quite differently.The third chapter demonstrates that it is the language that plays a significant role in proper understanding of Peter Pan and Wendy. Linguistic mistakes not only show that small children have the right not to follow the rules of grammar, but also they place an emphasis on quick tempo. Humour and wordplays play a significant role, since such absurd or comic situations give pleasure while reading and give the readers a hint that the action takes place in the unrealistic world. This part of the thesis contains examples from the original novel as well as an analysis of the translators’ versions. It is demonstrated how the translator’s choices have an influence on the understanding of the Polish version of Barrie’ novel.The thesis demonstrates that Peter Pan and Wendy is the novel abundant in many messages, teachings, and hints, especially for the young readers. A book, among other Barrie’s novel, is of significant value when it offers appropriate models which a child and later an adult may imitate in his/her life