Collision between the freedom of artistic expression and religious freedom

Przedmiotem pracy jest omówienie kolizji wolności religijnej i swobody wypowiedzi artystycznej na podstawie regulacji krajowych i konwencyjnych oraz orzecznictwa sądów polskich i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Omówienie tej tematyki wydaje się szczególnie aktualne w kontekście dynamicznych przemian, jakie zachodzą we współczesnych społeczeństwach zarówno w zakresie moralności i religijności, jak i w dziedzinie sztuki. Jednocześnie zarówno swoboda wypowiedzi artystycznej, jak i wolność religijna korzystają z ochrony prawnej, której granice nie są i nie mogą być precyzyjnie wyznaczone. Prawa wynikające z obydwu wolności nie podlegają również hierarchizacji i precyzyjnemu rozgraniczeniu w ramach różnych systemów prawnych. Czasami zdarza się, że niemożliwa jest ich bezkolizyjna pełna realizacja przedmiotowych wolności. Konieczne jest więc wyznaczanie ich wzajemnych granic przez orzecznictwo dla każdego z kolizyjnych stanów faktycznych z osobna, tak, aby zapewnić tym samym ich najpełniejszą realizację.W pracy omówione zostały mechanizmy ochrony obydwu wskazanych wolności w ramach systemu Rady Europy opartego na regulacjach Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz w zakresie wyznaczonym przez ustawodawstwo polskie. Przedstawione zostały również najważniejsze wskazania orzecznictwa dotyczące kwestii rozgraniczenia wolności artystycznej i religijnej oraz wynikające z nich konsekwencje dla korzystających z tych wolności. Wskazana problematyka została ujęta w układ trzech rozdziałów. W pierwszym zostaną omówione regulacje dotyczące wolności religijnej, w drugim – swobody wypowiedzi artystycznej. Omówienie obydwu zagadnień zostało dokonane według podobnego schematu: na początek wyjaśniona została istota danej wolności, a następnie dotyczące jej uregulowania (w tym także ograniczenia i mechanizmy ochrony) w ramach Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz w systemie polskim. W ostatnim, trzecim rozdziale, zaprezentowano główne nurty orzecznictwa dotyczące kolizji omówionych wcześniej wolności. Charakterystyka ta opiera się na wyborze orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz sądów polskich, z uwzględnieniem spraw aktualnych, nie zakończonych jeszcze prawomocnymi orzeczeniami. Na koniec dokonać dochodzi do próby uogólnienia standardów jakie stosowane są dla rozwiązywania przedmiotowych kolizji oraz przedstawi postulaty odnośnie dalszej pożądanej praktyki. Rozważania te prowadzą do konkluzji, że mimo tego, iż nie sposób wyznaczyć jednolitych kryteriów limitacji wolności religijnej i wolności wypowiedzi artystycznej, praktyka sądów powinna iść w kierunku zapewnienia ich względnej stałości i przewidywalności. Jest to bowiem warunek jednoczesnego zapewnienia ochrony wrażliwości religijnej i rozwijania pluralizmu i nowych form w dziedzinie sztuki. Autorka pracy możliwie kompleksowo przedstawia aktualny stan rozważań na wybrany temat, podsumowując dotychczasowe poglądy i dokonując ich krytycznej analizy.The aim of the presented paper is to discuss the collision between religious freedom and the freedom of artistic expression, as envisioned by the Polish national regulations as well as by international conventions, in comparison with case law from the Polish judiciary and the European Court of Human Rights in Strasbourg. Examining this subject is relevant because of the dynamic transformations in the understanding of morality and religiosity which contemporary societies are undergoing, as well as those in the domain of art. Meanwhile, both freedom of artistic expression and religious freedom benefit from legal protection, the boundaries of which are not (and cannot be) precisely delimited. Rights which ensue from both these types of freedom are also not possible to be structured hierarchically or accurately delimited from each other in various legal systems. It occurs sometimes that it is not possible to fully execute these freedoms due to the collisions between them. It is therefore necessary to find the limits to each of these freedoms as set by their mutual interaction through the judicial consideration of separate cases on a basis which would enable their fullest realization.This paper discusses the mechanisms of protection of both mentioned types of freedom within the framework of the system set by Council of Europe within the European Convention on Human Rights (ECHR), as well as delimited by the Polish legislation. It also presents the most important recommendations of the judiciary regarding the question of delimiting artistic and religious freedom, as well as the ensuing consequences for those who mean to take advantage of these rights and freedoms.The issues explained above have been set into three chapters within this work. The first discusses the regulations regarding religious freedom, the second – those concerning freedom of artistic expression. Both were analysed using a similar pattern: first comes an explanation of the essence of such a freedom, then – its regulations (including limitations and mechanisms of protection) within the scope of the ECHR and the Polish legislation. The third (and last) chapter presents the most important trends observed within case law whenever a collision of the aforementioned freedoms has to be considered. Their description is based upon a selection of verdicts from the European Court of Human Rights and Polish courts, including up-to-date cases which have not yet been settled by the judiciary. In the end, the author has undertaken a generalization of the standards used to settle these controversial cases and put forward a number of propositions regarding the desirable practice that ought to be employed prospectively.These deliberations lead to the conclusion that despite the inability to set uniform criteria of the delimitation between religious and artistic freedoms, the judicial practice should attempt to ensure their at least relative stability and predictability. It is imperative to make the protection of these freedoms stable and predictable in order to be able to guarantee both the protection of religious sensibility, as well as the development of a pluralism and new forms of artistic expression.The author attempts to give a thorough examination of the current legislation and state of the doctrine of human rights, summarising them and critically analysing them