Freedom of expression in the European Union

Swoboda wypowiedzi jest wolnością gwarantowaną przez szereg dokumentów o charakterze krajowym, jak również międzynarodowym, niezbędną dla sprawnego funkcjonowania państw demokratycznych. Ze względu na swoje fundamentalne znaczenie dla demokracji od stuleci jest przedmiotem rozważań i rozbieżności na poziomie doktrynalnym. Dyskusje skupiają się na tym jakie wypowiedzi zasługują na prawną ochronę i przede wszystkim kiedy i jakie ograniczenia można w stosunku do swobody wypowiedzi stosować. Zasadą jest, iż ze względu na miejsce swobody wypowiedzi w całej dziedzinie praw człowieka i ich ochrony, państwa demokratyczne muszą zapewnić jej najwyższe z możliwych gwarancji. Ten problem powinien dotyczyć zwłaszcza krajów Europy, będącej kolebką demokracji. To właśnie obecna sytuacja swobody wypowiedzi w krajach Unii Europejskiej jest przedmiotem niniejszej pracy. W niniejszej pracy staram się przedstawić w syntetyczny sposób, co i do kogo można powiedzieć lub też wyrazić w inny sposób, by zasługiwało na ochronę dwoma najistotniejszymi z punktu widzenia tematu pracy aktami – Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Próbuję przedstawić zakres ochrony swobody wypowiedzi, który te akty gwarantują na terytorium Unii Europejskiej, rozwój doktryny w tej materii oraz zaprezentować konkretne sytuacje, w których dopuszcza się ograniczenia lub chroni wolność słowa. Jest to niezbędne by zrozumieć zmienny charakter ochrony swobody wypowiedzi oraz by próbować wyciągnąć wnioski w stosunku do każdego partykularnego przypadku korzystania z niej.Pracę rozpoczynam od przedstawienia podstawowych informacji dotyczących wypowiedzi per se. Co najważniejsze jednak w rozdziale pierwszym staram się dokonać definicji zarówno wypowiedzi, jak i dotyczącej jej przedmiotowej swobody, dotykając przy tym problemu swobody wypowiedzi w Polsce oraz jej gwarancji i ograniczeń. Następnie w rozdziale drugim rozwijam sytuację wolności słowa w przestrzeni Unii Europejskiej, pisząc o Karcie Praw Podstawowych, zakresie ochrony, który gwarantuje dla wypowiedzi. Na końcu wskazuje kilka orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczącego tytułowej swobody. Jednakże należy dodać, iż orzecznictwo TS UE jest w tej kwestii niezwykle skromne co skutkuje skromnym zbiorem prezentowanych wyroków. W rozdziale 3 piszę o sytuacji swobody wypowiedzi na gruncie EKPCz. Europejski Trybunał Praw Człowieka zajmując się tą tematyką oferuje wachlarz tez pozwalających na wyciągnięcie odpowiednich wniosków dotyczących ochrony wolnej wypowiedzi. W tej części staram się przeanalizować szeroko swobodę wypowiedzi według konwencji na przykładach różnego rodzaju orzeczeń na przestrzeni działalności Trybunału w Strasburgu. By jednak pokazać w jakim kierunku zmierza ochrona swobody wypowiedzi, przedstawiam orzeczenia rozstrzygające o art. 10 EKPCz od roku 2007 do roku 2011 na podstawie sprawozdań ETPCz co pozwoli wskazać jakie tezy obecnie dla sędziów strasburskich są dominujące.Ze względu na fakt, iż ocena czy swoboda wypowiedzi zasługuje na ochronę czy nie, jest w gruncie rzeczy zależna od każdego partykularnego przypadku, w rozdziale 4 przedstawiam sytuację dziennikarzy, adwokatów i artystów korzystających z wolności słowa, przedstawiając wybrane orzeczenia Trybunału w Strasburgu. Tak zsyntetyzowany zbiór orzeczeń dotyczących konkretnych przypadków pozwala klarowniej przedstawić zasady jakimi należy się kierować w uznawaniu czy coś było wypowiedzią zasługującą na ochronę w rozumieniu ust. 1 art. 10 EKPCz czy też wypowiedzą, w którą można było ingerować na podst. ust.2 tegoż artykułu.Freedom of speech is a right which is guaranteed by a number of documents on both - national and international levels. It is crucial for the smooth functioning of democratic society. Because of its importance, freedom of expression is the subject of many discussions about its legal protection and, above all, when and what restrictions of freedom of expression are allowed. Because of the place of freedom of expression in the field of human rights, democratic countries must ensure the highest possible guarantees in the matter of the free speech. This problem should be particularly relevant in Europe, where democracy has begun. That is why the current situation of freedom of expression in the European Union is the subject of this paper. I will try to present in it in a synthetic way, what and to whom one can say or express in any other way, to be protected by the two most important for European citizens documents- European Convention on Human Rights (ECHR) Charter of Fundamental Rights of the European Union(CFR). I will try to present the range of protection of freedom of expression, that these acts provide in the European Union, the development of doctrine in this matter and to present concrete situations in which it is allowed to restrict or protect freedom of speech. It is necessary to understand the changing nature of the protection of freedom of expression and to try to draw conclusions from each particular situation of using it. The work begins with a presentation of basic information about the speech per se. Most importantly, however, in the first chapter, I try to make the definition of both the speech and the freedom itself that protect it. I write about the issue of freedom of expression in Poland and its guarantees and limits. Then, in the second chapter I develop the situation of freedom of expression in the European Union, the evolution of the Charter of Fundamental Rights and the protection of freedom of expression. At the end of this chapter I write about few judgments of the Court of Justice of the EU that says about art. 11 of CFR. In Chapter 3, I write about the situation of freedom of expression on the basis of the ECHR. The European Court of Human Rights dealing with this issue offers a wide range of thesis regarding the protection of free speech. In this section, I try to analyze the freedom of expression by refering to the judgments from Strasbourg. However, to show the present trends in judgments about art. 10 of the ECHR from 2007 to 2011 I present the report of European Court of Human Rights about its judgments in past years.Due to the fact that the assessment of whether freedom of speech deserves protection or not, depends on the particular case, in Chapter 4, I present the situation of journalists, lawyers and artists using the freedom of speech, presenting a selection of rulings of the Court in Strasbourg. In that way, by presenting individual cases it is much easier to decide whether the particular statement was worth protection within the meaning of paragraph. 1 art. 10 of the ECHR or I could have been restricted within the meaning of paragraph 2 of this Article