The Thing about Women, Women about Things (in Polish Literature at the Turn of the 19th and 20th Century

Tekst jest próbą odtworzenia historycznych uwarunkowań współczesnego wizerunku kobiety i ukazania momentu przełamania wielowiekowego uzusu otaczania kobiet różnego rodzaju przesłonami: przyporządkowywania ich przestrzeniom prywatnym, izolowania od aktywnego życia społecznego, wykluczania ich z oficjalnego dyskursu. Emancypacja wydaje się w tym układzie efektem trwającego dziesiątki lat procesu stopniowego zdzierania kulturowych przesłon, odrzucania konwenansów, wreszcie – symbolicznego odsłaniania kolejnych partii kobiecego ciała. Socjologiczno-antropologiczna analiza literackich przedstawień staje się podstawą do ukazania różnorodnych wymiarów emancypacji kobiet. Omówione zostają percepcyjne strategie kobiecego wkraczania w przestrzenie publiczne, „cielesne perypetie” kobiet usiłujących przystosować się do życia w zmodernizowanych miastach i wizualne aspekty kobiecego doświadczania nowoczesności. Tekst ukazuje jednocześnie zasadniczy impas: choć kobiety zyskały względną niezależność i swobodę obyczajową, to jednak inkorporowały naddane przez społeczeństwo normy. Odtąd – także obecnie - kierować się będę tymi wpojonymi czy wręcz - ucieleśnionymi zasadami, które zmuszają je do ciągłej autokontroli poczynań i trwale przemianowują ich styl życia.The following text is an attempt to reconstruct the historical reasons for the contemporary image of the woman. A depiction which discloses female intimacy in such a radical way is a striking exemplification of overcoming the century-old practice to shroud women with diverse apertures: subordinating them to private spaces, isolating from active social life, expunging from the official discourse. A emancipation project appears to be the result of tearing these cultural apertures apart – a process which has been going on for tens of years – , repudiating conventionalities and, finally, the symbolic exposing of more parts of the female body. The sociological and anthropological analysis of literary depictions becomes an instrument to reveal the multiple dimensions of female empowerment. Then follows a presentation of perceptional strategies of women entering public spaces, „corporal vicissitudes” of women attempting to adapt to the life in modernized cities and visual aspects of the female experience of modernity. Simultaneously, this text discloses a principal impasse: although women gained relative independency and freedom of customs, they did incorporate norms inculcated by society. From this point onward until the present day, they will be governed by these imposed or even embodied regulations which force them to an incessant autocontrol of their deeds and permanently transform their lifestyle