Kynlífsheilbrigði : frá þögn til þekingar

Hægt er að lesa greinina í heild sinni með því að smella á hlekkinn View/OpenThe purpose of this article is to describe the historical development over the past seventy years, regarding the sexual discourses manifested in Icelandic and international literature. The developmental history has been classified into four periods, extending from silence to knowledge. Previously, ignorance and prejudism regarding sexuality were common. Discussion about sexuality was prohibited and it was considered immoral to provide information about sexuality matters. Sexuality education was believed to lead to sexual fallacy. During 1935-1975 physicians were the only health care professionals in Iceland who legally were allowed to inform people about contraceptive methods. Internationally there has been limited emphasis on sexual health over the most part of the last century but the focus has predominantly been on fertility and childbearing. The definitions of the World Health Organization (WHO) regarding family planning and reproductive health support this understanding. The discourse on sexualand reproductive health created more balanced emphasis on sexual health and reproductive health. After oral contraception was introduced around 1960 sexuality has increasingly been. regarded as a pleasureable experience, without considering procreation. About thirty years ago, the WHO developed a definition of sexual health and thereby emphasized the healthy aspect of sexuality. In the year 2000 a new definition of sexual health was developed with different emphases. This definition provided a broader understanding of sexual health than previously had been done. The promotion of sexual health n eeds to be based on this broad understanding.Tilgangur þessarar greinar er að fjalla um sögulega þróun orðræðu um kynlíf á um sjötíu ára tímabili í íslenskum sem alþjóðlegum ritum. Hefur þróunarsögunni verið skipt í fjögur tímabil sem ná frá þögn og til þekkingar. Þróunin sýnir að fáfræði og fordómar ríktu áður fyrr gagnvart kynlífi. Það mátti ekki ræða um það og fræðsla um kynlíf þótti syndsamleg. Kynfræðsla var talin geta leitt til kynferðislegrar hrösunar. Á árunum 1935-1975 voru læknar eina heilbrigðisstéttin hér á landi sem samkvæmt lögum hafði leyfi til að fræða almenning um notkun getnaðarvarna. Á alþjóðlegum vettvangi var áhersla á heilbrigt kynlíf lengi fram eftir síðustu öld takmörkuð en athyglin beindist einkum að frjósemi og barneignum. Skilgreiningar Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar á fjölskylduáætlun og á frjósemisheilbrigði endurspegla þennan skilning. Með umfjöllun um kynheilbrigði verður hlutur kynlífsheilbrigðis og frjósemisheilbrigðis jafnari. Eftir að getnaðarvarnapillan kom á markað upp úr 1960 þótti sjálfsagðara að njóta kynlífs, óháð barneign. Fyrir rúmum þrjátíu árum setti Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin fram skilgreiningu á kynlífsheilbrigði sem dró fram mikilvægi kynlífs. Árið 2000 var sett fram ný skilgreining á kynlífsheilbrigði með breyttum áherslum. Með henni er lagður víðtækari skilningur í kynlífsheilbrigði en áður hafði tíðkast. Nauðsynlegt er að stuðla að kynlífsheilbrigði fólks út frá þeim breiða skilningi