Obciążenie osób sprawujących opiekę nad chorym po udarze mózgu: w kierunku modelu strukturalnego

Background and purpose Stroke may impose a severe burden on both the patients and their caregivers. Although there is substantial literature relating to the adverse impact of stroke on patients, considerably less is known about its impact on their caregivers. The aim of this study was to analyse predictive factors of the overall burden in caregivers of stroke victims and to verify the structural model of burden, built on the basis of theoretical and empirical assumptions. Material and methods One hundred and fifty pairs of patients and their caregivers were evaluated. The Caregiver Burden Scale (CB), Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS), Sense of Coherence Scale (SOC), Social Support Scale, Geriatric Depression Scale, Barthel Index and Scandinavian Stroke Scale were all used to evaluate caregiver burden and the characteristics of patients and caregivers. Results The caregivers experienced a moderate burden (mean CB = 2.08) and emotional distress (mean total HADS = 14.1). Path analysis showed that higher burden was associated with a lower SOC score, higher emotional distress, and lower patient's functional status. Higher emotional distress, in turn, was associated with lower SOC and lower patient's functional status. These results show that the burden and the degree of emotional disturbance are two distinct negative consequences of caregiving. Conclusions The negative consequences of caregiving depend mainly on the caregiver's intra-psychic factors and the patient's disability. Professional interventions should be targeted at enhancing caregivers’ ability to cope with stress, improving their caregiving skills and reducing the physical dependence of patients.Wstęp i cel pracy Udar mózgu (UM) niesie ze sobą poważne konsekwencje zarówno dla chorych, jak i dla ich opiekunów. Istnieją liczne badania dotyczące negatywnego wpływu UM na funkcjonowanie i jakość życia pacjentów, zdecydowanie mniej prac poświęcono następstwom udaru mózgu doświadczanym przez opiekunów. Celem niniejszej pracy była analiza czynników predykcyjnych obciążenia u opiekunów chorych po UM i weryfikacja modelu strukturalnego obciążenia skonstruowanego na podstawie założeń teoretycznych i przesłanek empirycznych. Materiał i metody Zbadano 150 par chorych po UM i ich opiekunów. Do oceny obciążenia oraz czynników ze strony pacjenta i opiekuna zastosowano: Skalę Oceny Obciążenia (CB), Szpitalną Skalę Lęku i Depresji (HADS), Skalę Poczucia Koherencji (SOC), Skalę Wsparcia Społecznego, Krótką Geriatryczną Skalę Depresji, Wskaźnik Barthel i Skandynawską Skalę Udaru Mózgu. Wyniki W badanej grupie opiekunów stwierdzono średni poziom obciążenia [średnia punktacja CB (zakres: 0–4) = 2,08] i nasilenia zaburzeń emocjonalnych [średnia punktacja w HADS (zakres: 0–42) = 14,1]. Analiza ścieżek wykazała, że wyższy poziom obciążenia był związany ze słabszym SOC, większym stopniem zaburzeń emocjonalnych opiekuna i gorszym stanem funkcjonalnym pacjenta. Z kolei gorszy stan emocjonalny opiekuna był powiązany ze słabszym SOC i mniejszą sprawnością chorego. Potwierdzono hipotezę, że obciążenie i zaburzenia stanu emocjonalnego stanowią odrębne, aczkolwiek powiązane ze sobą niekorzystne następstwa sprawowania opieki. Wnioski Negatywne skutki sprawowania opieki nad chorym po UM zależą głównie od czynników wewnątrzpsychicznych ze strony opiekuna i stopnia niepełnosprawności chorego. Działania profesjonalne powinny być ukierunkowane na wzmacnianie zdolności opiekunów do radzenia sobie ze stresem, poprawę ich kompetencji opiekuńczych oraz zwiększenie samodzielności pacjenta