Türk halk oyunları müziklerine ait geleneksel ritmik yapıların ölçü ve usul kavramları çerçevesinde değerlendirilmesi

The rhythm component is an important application tool in the evaluating phase of musical works metrically. Turkish Folk Music and folk dances’ music with or without lyric which is an important subcategory of it are cultural components, which contain measure forms. In the determination phase of thousands of works which belong to Turkish Folk Music repertoire, even the metric textures which belong to these works have been determined, and these appearing measure forms have held the distinction of being musical components, which provide the determination of time values and beat numbers of musical works. But these determined measure forms have been recognized as equivalent to traditional rhythmic performing methods, and some inaccurate digestions have been made based on the “usul” system basis that is used as a traditional performing form in Classical Turkish Music and the whole repertoire has been digested based on this “usul” system. So, the difference between counting music, stroking beats or playing has not been taken into consideration.Classification as playing forms and determination of performing forms, which are already existing and, which appears by a complete improvised conception and mostly carried on by a relation between the adept and the apprentice, based on all sorts of characteristic properties, which are analyzed on academic environments will reveal beats or methods of the traditional rhythmic performing of Turkish folk dances music. This article should be perceived as a starting point, a first step or a guide for determination works, which will be done in this context. Keywords: folk music; folk dance; rhythm; meter; meter structure; traditional performingRitim unsuru müzik eserlerinin metrik olarak değerlendirilmesi aşamasında önemli bir başvuru aracıdır. Mevcut müzikal yapıların metrik olarak ölçülmesi müzikte temel birim olarak kabul edebileceğimiz ölçü unsurunu ortaya çıkarmış ve bu ölçülerin rakamsal değeri o müzikal eserin temel ritmik yapısını ortaya koymuştur. Türk Halk Müziği ve onun önemli bir kolu olan sözlü ya da sözsüz halk oyunları müzikleri bünyesinde bu ölçü kalıplarını barındıran kültür öğeleridirler. Türk halkının zengin kültürel çeşitliliğinin sonucu olarak ortaya çıkmış geleneksel halk oyunları hareket ve müziğin birlikteliğinin en güzel örnekleridir. Farklı özelliklerdeki bu oyun repertuarına ait müzikler icra edilirken onları oyun ve hareketten ayrı düşünmek mümkün değildir. Türk Halk Müziği repertuarına ait binlerce eserin tespiti aşamasında bu eserlere ait metrik yapılar da belirlenmiş, ortaya çıkan bu ölçü kalıpları müzik eserlerinin ritmik yapılarına ait  zaman değerlerinin ve vuruş sayılarının tespitini sağlayan müzik unsurları olma özelliğini taşımışlardır. Fakat tespit edilen bu ölçü kalıpları geleneksel ritmik icra biçimleri ile eşdeğer tutulmuş, Klasik Türk Müziğinde geleneksel birer icra şekli olarak kullanılan usul sistemi esasına göre bir takım hatalı tasnifler yapılmış ve tüm repertuar bu usul sistemine göre  tasnif edilmiştir. Böylece müziği saymak ile usul vurmak ya da çalmak arasındaki fark göz ardı edilmiştir. Oysa Türkiye’de geleneksel müzik yüzyıllardır geleneksel ve yöresel ritmik icra geleneği ile sürdürülmekte, halkın benimsediği, kulaklarda yer etmiş özel ve zengin ritmik kalıplarla müzik yapma anlayışı günümüzde de devam etmektedir. Bu doğrultuda farklı tür ve yörelere ait mevcut oyun müziklerine ait ölçü yapılarının tespitine paralel olarak  geleneksel ritmik icra biçimlerinin de ortaya konması gerekmektedir. Burada kastedilen ortaya konma süreci aslında var olan ve tamamen doğaçlama bir anlayışla ortaya çıkan, çoğunlukla bir usta çırak ilişkisi ile devam ettirilen icra biçimlerinin bilimsel ortamlarda incelenerek her türlü karakteristik özelliklerinin türlere göre belirlenmesi, birer çalınış biçimi olarak tasnif edilmesi şeklinde açıklanabilecek olan süreçtir. Böylece Türk Halk Oyunları müziklerine ait geleneksel ritmik icra usul ya da biçimleri de ortaya çıkarılmış olacaktır. Ancak bu durumun tam anlamı ile ortaya konduğunu söylemek mümkün değildir. Bu makale  bu anlamda yapılacak olan tespit çalışmalarına  bir başlangıç noktası,  bir ilk adım ya da yol gösterici şeklinde algılanmalıdır. Anahtar Kelimeler: Halk müziği; halk oyunu; ritim; ölçü; metrik yapı; geleneksel icra &nbsp