Osmanlı dönemi 15. yüzyıl müzik yazmalarında makam tanımları, sınıflamaları ve bir geçiş dönemi kuramcısı: Ladikli Mehmet Çelebi

The subject of makam descriptions goes back to  Pre-Ottoman Empire period. In this period, makam phenomenon which is often studied in the middle age manuscripts of Islamic world was considered as a part of mathematic science. First Turkish music manuscripts had written in 15th Century during Ottoman period. This study is aimed to put forward how considered makam descriptions and classifications by author in this period. Eight  manuscripts have analyzed and compared with each other which are Arabic, Persian and ancient Turkish. It is seen that makams were described with short seyir (melodic development), makam circles and on the accord system of instruments in Turkish manuscripts which are written in 15th century . These description ways are different more than Arabic and Persian manuscripts. Makams were described with alphabetic notation gave their scale and interval in those manuscripts. There are also some differences with regard to makam classifications between this two school.  It is concluded that Ladikli Mehmet Çelebi who is one of this period’s aouthor improved a characteristic makam description synthesizing each two description way.Osmanlı dönemi müzik yazmalarında ağırlıkla işlenen makam tarifleri konusunun imparatorluk öncesine uzanan köklü bir geçmişi vardır. Ortaçağ İslam dünyası yazılı kaynaklarında ağırlıkla ele alınan makam kavramı ve onun bağlı olduğu kurallar daha çok matematik ilminin bir parçası olarak işlenmiş ve Osmanlı döneminde ilk olarak 15. yüzyıldan itibaren Türkçe müzik yazmaları kaleme alınmaya başlanmıştır. Bu çalışma, makam sınıflamaları ve tarifleri konusunun bu yüzyılın kuramcıları tarafından nasıl ele alındığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla, Arapça, Farsça ve Türkçe olarak kaleme alınmış dokuz yazma eser, makamları ele alış biçiminden karşılaştırmalı bir yöntemle analiz edilmiştir. 15. yüzyılda yazılan Türkçe eserlerde, makamların kısa sözel seyirler, makam daireleri ve saz düzenleri ile tarif edildiği, Arapça va Farsça eserlerde ise dizi ve aralıkların ebced sembolleri ile gösterildiği bir yöntemin tercih edildiği görülmüştür. Bu iki ekol arasında makam sınıflamaları bakımından da farklılıklar bulunmaktadır. Bu dönem yazarlarından Ladikli Mehmet Çelebi’nin ise çok daha kendine has bir ekol geliştirdiği ve iki geleneğin anlatım uslubunu sentezleyen özgün bir uslup oluşturduğu sonucuna varılmıştır