Türkiye'de cari işlemler hesabı dengesi ve portföy yatırımları ilişkisi

Dünya ekonomisi 1970’li yılların ortasında yaşadığı krizden, devlet müdahalelerini en aza indiren liberal politika uygulamaları yardımıyla çıkmıştır. Krize çözüm sunan bu liberal politika uygulamaları, ulusal mal ve hizmet piyasaları ile mali piyasaların serbestleşmesini, dış ticaret ve sermaye hareketleri üzerindeki sınırlamaların kaldırılmasını ve finansal serbestleşmenin sağlanmasını öngörmektedir. Serbest piyasa ekonomisi ve finansal serbestleşme politikaları, tasarruf-yatırım açığı bulunan ve sürdürülebilir bir ekonomik büyüme hedefleyen gelişmekte olan ülkeler için de geçerli çözüm olarak sunulmuştur. Böylece, dünya ekonomilerinde tam serbestleşmenin sağlanması ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişme, uluslararası sermaye akımlarının serbestçe dolaşımını sağlamıştır. Dünya üretim ve ticaretinin çok üzerinde olan sermaye akımları özellikle kısa vadeli, istikrarsız ve spekülatif bir yapıda olan portföy yatırımları şeklinde gerçekleşmiştir. Dünya’daki serbestleşme sürecine paralel olarak, Türkiye ekonomisi de 24 Ocak 1980 kararları ile başladığı dışa açılma ve serbestleşme sürecini, 1989 yılında yabancı sermaye akımlarının serbest bırakılmasıyla tamamlamış ve 1990’lı yıllara tamamen dışa açık bir ekonomi olarak girmiştir. Yaşanan bu gelişmeler ile birlikte, portföy yatırımlarının cari işlemler dengesi üzerinde olumsuz etkileri yaşanmaya başlamıştır. Bu çalışmada, 1991:Q4 – 2009:Q2 döneminde, Türkiye ekonomisinde portföy yatırımlarının cari işlemler dengesine etkileri ekonometrik bir model çerçevesinde incelenmiştir. EKK yöntemiyle tahmin edilen model sonucunda, portföy yatırımları ile cari işlemler dengesi arasında negatif ve istatiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Ayrıca Granger nedensellik testine göre, portföy yatırımları cari işlemler açışının nedenseli olmaktadır. Çalışma sonucundan, portföy yatırımları girişinin, TL’nin yabancı paralar karşısında değer kazanması, kamu dengesinin bozulması, yurtiçi tüketim talebinin artması ve yatırımların ticarete konu olmayan sektörlere yönelmesi yollarıyla cari işlemler açığına neden olduğu anlaşılmaktadır