Kariera polityczna Leonarda Marcina Świeykowskiego: od podsędka do wojewody – przypadek czy nowe zasady kształtowania się elit w czasach Stanisława Augusta?

The purpose of the article is to analyse the manner in which the political elites were created and the paths which led to those elites. The focus is on the career of Leonard Marcin Świeykowski, which is compared to a number of other cases of senatorial careers, inter alia those of Gedeon Jeleński and Adam Chmara. All of these people produced similar family archives. These sources have allowed a reconstruction of the mechanisms of their careers, which are substantially similar. This is clearly discernible in King Stanisław Augustus’s creation of the circle of royal supporters. Submissiveness toward the decision-making centre was not the sole factor which determined a career. Such features as entrepreneurship and intelligence were of greater relevance to a career, whereas noble birth and the inherited estate were of secondary relevance. Another crucial feature had to do with an attitude which expressed interest in the welfare of the state and fellow citizens, which may be associated with the establishment of a specific political agenda whose purpose was to reform the Polish Commonwealth.Sposób kreowania elit może mieć wpływ na ich jakość. Tak też myślano często w czasach stanisławowskich. Widać to przy kreacji stronnictwa królewskiego przez Stanisława Augusta. Przykładem tego jest kariera Leonarda Marcina Świeykowskiego. Niekoniecznie o karierze decydowała uległość. Większe znaczenie miały takie cechy, jak: przedsiębiorczość, inteligencja, a dopiero na drugim planie były te, niejako tradycyjne, dobre urodzenie i dziedziczony majątek. Istotna była również postawa wyrażająca zainteresowanie dobrem państwa i współobywateli. To budowało pozycję polityka w prowincji, w której działał i skłaniało króla do współpracy z nim, a ta mogła takiej osobie przynieść godność senatorską. Wbrew pozorom ważnym łącznikiem między kreującym elitę polityczną Stanisławem Augustem a kandydatem do niej był wspólny – przynajmniej teoretycznie – sposób myślenia o budowie silnej Rzeczypospolitej i wolnym narodzie szlacheckim stojącym na jej czele, co było swoistym połączeniem idei silnej władzy królewskiej z republikańskimi przekonaniami ogółu obywateli