Postawy mieszkańców województwa lubelskiego wobec rzeczywistości społeczno-politycznej lat 1944/1945-1956

The article is not a regular narrative. It is rather a review of chosen attitudes of population of the Lublin province in the years 1944–1956. It portrays relations between the ruling and the ruled and the question of the attitudes of the population towards the anticommunist underground. Additionally – because of the rural character of that province (in 1950 about 76% inhabitants of that region earned their living off the farming) – the important factors were various forms of resistance developed by the rural population, usually economic ones (especially attempts to avoid collectivisation). Most of the mentioned forms of social resistance were usually the reaction to the activity of the rulers who disturbed the private and axiological area of an individual or a community. It is possible to classify the discussed behaviours according to three categories: resistance (moral resistance – passive and active, military underground movement), adaptation (self-preservation behaviours), and involvement (in the creation of regime). All those attitudes and behaviours often interpenetrated, being shared by the same persons (e.g. a parallel membership the Union of Polish Youth – ZMP and Catholic organisations or youth anti-communist underground).Niniejszy artykuł nie stanowi zwartej narracji, lecz raczej przegląd wybranych postaw mieszkańców Lubelszczyzny w latach 1944–1956. Ukazuje przede wszystkim relację rządzeni–rządzący oraz kwestię stosunku ludności do podziemia antykomunistycznego. Dodatkowo – ze względu na rolniczy charakter województwa (w 1950 r. z pracy na roli utrzymywało się ok. 76% ludności regionu) – ważne były formy oporu stosowane przez ludność wiejską, zazwyczaj o charakterze ekonomicznym (zwłaszcza ucieczka przed kolektywizacją). Większość z opisanych form oporu była najczęściej reakcją na działania rządzących, naruszających sferę prywatną i aksjologiczną jednostki lub zbiorowości. Omówione zachowania można uporządkować według trzech kategorii: opór (opór moralny – bierny i czynny, konspiracja zbrojna), przystosowanie (zachowania samozachowawcze) oraz zaangażowanie. Wszystkie te postawy i zachowania wzajemnie się przenikały, stając się często udziałem tych samych osób, które odgrywały różne role społeczne (np. równoległe członkostwo w ZMP i w katolickich stowarzyszeniach czy w konspiracyjnych organizacjach młodzieżowych)