Het onderwerp van dit artikel is de verhouding tussen enerzijds psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg en anderzijds godsdienst in de negentiende en twintigste eeuw. Mede vanwege de verzuiling was de invloed van godsdienst op zowel de inhoud als de organisatie van de Nederlandse psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg tot omstreeks 1970 groter dan in andere landen. Dit laat ik zien aan de hand van de morele behandeling in de negentiende-eeuwse krankzinnigenzorg, de ontwikkeling van de inrichtingspsychiatrie, de universitaire psychiatrie, de beweging voor geestelijke volksgezondheid en de ambulante geestelijke gezondheidszorg. Tevens zal ik uiteenzetten waarom godsdienst vanaf de jaren zestig terrein verloor en religie aan het eind va...