İstanbul'da Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi Yapıları'nın kent bütünü içindeki yerinin değerlendirilmesi

The buildings of the First National Architecture Period in the Turkish architecture history dated between 1908 and 1930, begins from the beginning of the 20th century in İstanbul, which, starting from Westernization and continuing in Administrative Reforms (Tanzimat), have undergone a modernization program. These architects, applying classical western discipline to their plan diagrams fastidiously, have attached more importance to flashing and decoration programs instead of seeking new plans. Post offices, office blocks, piers administrative buildings, warehouses, apartment houses, schools and monuments take place in the building inventory of the period. Their structures, which generally create small Nationalist urban centers, are like small city planning attempts in a period when urban-architecture organization has been established. The fact that these attempts are not yet serious organizations can be explained by their evaluation as single products in the architecture of the era and by them being magnificent and costly buildings. Yet an effort developing in time can be worth mentioning. Being technically as successful as their western counterparts, these buildings also included elevators, electiricity, air conditioning, central heating systems, laundries, which were newly added to urban life. The development line of these buildings in Istanbul were broken with the change in the economic conjuncture and with the centre moving to Ankara, and construction of the buildings of First National Architecture Period, which could have found an area of expansion in within a conscious city planning organization have stopped.   Keyword: National Architecture, Westernization, Administrative Reforms.Türk mimarlık tarihi yazımında 1908-1930 yılları arasına tarihlendirilen Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi yapıları, Batılılaşma döneminden başlayarak Tanzimat’ın ilanı ile devam eden modernleşme programı çerçevesinde biçimlenişini sürdüren İstanbul’da 20. yüzyılın başında görülmeye başlar. Plan şemalarında batının klasik disiplinini özenle uygulayan bu mimarlar yeni bir plan aramak yerine cephe düzenlemesine ve bezeme programına daha çok önem vermişlerdir. Postahane, iş hanları, iskeleler, yönetim yapıları, depolar, apartmanlar, okullar, anıtlar bu dönemin yapı envanterinde yer alırlar. Genellikle küçük Ulusal’cı kent odakları yaratan bu yapılar kent-mimarlık organizasyonunun henüz yerleşmediği bir dönemde küçük şehircilik denemeleri gibidir. Bu denemelerin henüz ciddi organizasyonlar olmadığı yapıların bu dönem mimarlığında hâlâ tek ürün olarak değerlendirilmesi, gösterişli ve masraflı yapılar olmasıyla açıklanabilir. Yine de zaman içinde gelişen bir çabadan söz edilebilir. Anahtar Kelimeler: Ulusal Mimarlık, Batılılaşma, Tanzimat