Çocuk, anne ve çevresel faktörlerin erken çocukluk döneminde problem davranışlara etkisi

Thesis (M.A.)--Özyeğin University, Graduate School of Social Sciences, Department of Psychology, January 2018.The main aim of the present thesis study was to compare the mothers and children from low- and high-socioeconomic status (SES) in terms of the mothers' social support, stress, perception of the child intentionality, and the children's behavioral problems. In addition, the current study aimed to examine whether there is a differentce in the relationship between perceived social support, maternal stress, mother's perception of child's intentionality and child internalizing and externalizing behavioral problems between mothers and children from different SES groups. The second aim was to examine whether the mothers' social support, stress, perception of the child intentionality and children's internalizing and externalizing problems showed a change or remained stable within 1 year, and to explore the influence of mothers' developmental expectations and child temperament on child behavioral problems in addition to perceived social support, maternal stress, mothers' perception of child's intentionality. The main study recruited 463 mothers with children aged 12-46 months and the follow-up study had 67 mothers with children aged 19-51 months. A series of structural equation models (SEM) were run in order to show the associations in total sample and in different SES groups (Low-SES vs. High-SES). For the follow-up, the Paired T-tests and a series of hierarchical regression analyses were conducted to see the differences in variables from first and second time points, and to examine how perceived social support, maternal stress, mother's perception of child's intentionality, in addition to influence of child temperament and mothers' developmental expectations predict internalizing and externalizing problems. In the main study, the maternal stress positively predicted both internalizing and externalizing problems, whereas the social support negatively predicted only internalizing problems. The negative intentionality was both the predictor and the mediator for internalizing problems for the total sample. The maternal stress was found to predict internalizing and externalizing behavioral problems negatively and the negative intentionality predicted the internalizing problems and mediated the relationship between maternal stress and internalizing problems in the low-SES group. In the high-SES sample, maternal stress positively predicted internalizing and externalizing problems, and social support negatively predicted both internalizing and externalizing problems. In the follow-up, the emotionality and the maternal stress positively predicted internalizing problems, whereas the emotionality, activity, and maternal stress positively predicted externalizing problems. Moreover, maternal stress partially mediated the relationship between emotionality and internalizing problems, and fully mediated the relationship between emotionality and externalizing problems. The results indicated that mother's stress, social support, their attributions and expectations about their child's behaviors and state as well as child temperament can contribute to problem behaviors. However, these effects may vary in different SES groups in Turkey. The future studies and interventions should focus on underpinnings of maternal stress while addressing protective factors for different SES groups in order to prevent behavioral problems during early childhood.Bu tez çalışmasının ana amacı düşük ve yüksek sosyoekonomik düzeydeki (SED) anne ve çocukları annelerin sosyal desteği, stresi, çocuk niyetliliğine yönelik görüşleri, ve çocukların davranışsal problemleri çerçevesinde karşılaştırmaktır. Buna ek olarak, bu çalışma farklı sosyoekonomik düzeydeki (SED) annelerin algıladıkları sosyal destek, ebeveynlik stresi, çocuk niyetliliğine dair görüşleri ve çocuktaki içselleştirme ve dışsallaştırma davranış problemleri arasındaki ilişkilerde bir fark olup olmadığını araştırmayı hedeflemiştir. Çalışmanın ikinci amacı annelerin sosyal desteği, stresi, çocuk niyetliliğine dair görüşlerinin ve çocukların içselleştirici ve dışsallaştırıcı davranış problemlerinin 1 sene içerisinde değişiklik gösterip göstermediğini incelemek; ve annenin gelişimsel beklentisi ve çocuğunun mizacının annelerin algıladıkları sosyal destek, ebeveynlik stresi ve çocuk niyetliliğine dair görüşlerine ek olarak çocuktaki davranış problemlerine etkisini araştırmaktır. Ana çalışma 12-46 ay arası çocuğu olan 463 anneden, izleme çalışması 19-51 ay arası çocuğu olan 67 anneden oluşmuştur. Toplam örneklemde ve de farklı sosyoekonomik gruplarda (Düşük SED-Yüksek-SED) yapısal eşitlik modeli (SEM) serileri yürütülmüştür. İzleme çalışmasında ise değişkenlerin iki zaman aralığındaki farkını ölçmek için Eşleştirilmiş T-testi; annelerin algıladıkları sosyal destek, ebeveynlik stresi, çocuk niyetliliğine dair görüşleri, gelişimsel beklentisi ve çocuğun mizacının içselleştirme ve dışsallaştırma davranış problemlerine etkisini görmek için hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Ana çalışmada anne stresi içselleştirme ve dışsallaştırma problemlerini pozitif olarak, sosyal destek sadece içselleştirme problemini negatif olarak yordamıştır. Toplam örneklemde olumsuz niyetlilik hem negatif yordayıcı hem de aracı değişken olarak içselleştirme problemlerini etkilemiştir. Düşük sosyoekonomik gruptaki anne stresi hem içselleştirme hem dışsallaştırma problemlerini pozitif olarak yordamış ve olumsuz niyetlilik içselleştirme problemlerini negatif olarak yordamış ve anne stresi ile içselleştirme davranışı arasında ara değişken olmuştur. Yüksek sosyoekonomik grupta anne stresi her iki davranış problemini de pozitif olarak yordamış, annenin algıladığı sosyal destek ise her iki davranış problemini de negatif olarak yordamıştır. İzleme çalışması sonuçlarına göre çocuğun duygusal mizacı ve anne stresi içselleştirme davranış problemlerini pozitif olarak yordarken, çocuğun duygusal ve etkinlik mizacı, ve annenin stresi dışsallaştırma davranışını pozitif olarak yordamıştır. Ayrıca, anne stresi duygusal mizaç ile içselleştirme davranışı arasında kısmı aracılık yaparken, duygusal mizaç ile dışsallaştırma davranışını arasında temel aracılık yapmıştır. Bu çalışmanın sonuçları anne stresinin, sosyal desteğinin, annenin çocuğun niyetliliği hakkındaki görüşlerinin ve gelişimsel beklentisinin ve de çocuğun mizacının çocuktaki davranış problemlerini etkileyebileceğini göstermiştir. Ancak bu etkiler Türkiye'deki farklı sosyoekonomik düzeydeki annelerde değişkenlik gösterebilmektedir. Gelecekteki çalışmalar ve müdahale programları erken çocukluk dönemindeki davranışsal problemleri önlemek için anne stresine sebep olan etkenlere odaklanırken aynı zamanda farklı sosyoekonomik düzeydeki anneler için koruyucu faktörlere de vurgu yapmalıdır