Legislacja samorządu terytorialnego w ujęciu procesowym oraz materialnym

Legislacja jednostek samorządu terytorialnego może być rozpatrywana jako pewne postępowanie oraz jako jego efekt w postaci aktu prawnego normującego określoną kategorię spraw. Powyższe zróżnicowanie jednak nie do końca oddaje istotę procesowego i materialnego ujęcia działalności prawotwórczej j.s.t. Uwzględniając bowiem, że unormowania proceduralne tradycyjnie zaliczane są do prawa formalnego, okaże się, że także formuła, w jakiej dochodzi do rozstrzygnięcia (uregulowania spraw), tj. jej wymagane formalnie elementy, czy sama redakcja przepisów, a także stosowne ogłoszenie stanowią także element procesowy. Dodatkowo pojawić się mogą wątpliwości odnośnie do kwalifikowania określonych przepisami kompetencji organów j.s.t. w trakcie stanowienia przez nie prawa, ponieważ należałoby je zaliczyć do przepisów ustrojowych - a zatem niemieszczących się ani w proceduralnej, ani materialnej kategorii unormowań. W tym miejscu wypada uzasadnić cel tytułowego rozróżnienia. Otóż kwalifikacja danych uregulowań legislacji j.s.t. bądź to do przepisów proceduralnych,bądź przepisów prawa materialnego ma istotne znaczenie praktyczne. Dotyczy to w szczególności sprawowanej nad podjętymi aktami prawotwórczymi j.s.t. kontroli sądowej z punktu widzenia ich zgodności z prawem (legalności). Wprawdzie z formalnoprawnego punktu widzenia dotyczy to postępowania kasacyjnego, ponieważ na etapie postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym w przypadku skarg na akty organów j.s.t. lub akty nadzorcze rozróżnienie na przepisy proceduralne oraz materialne - inaczej niż w pozostałych przypadkach skarg (na decyzje lub postanowienia) - nie ma specjalnego wyartykułowanego prawnie znaczenia. Nie oznacza to jednak, że samo rozróżnienie przepisów jest niezauważane. Jak bowiem słusznie stwierdził w jednym ze swoich wyroków NSA, kontrola legalności aktów normotwórczych organów j.s.t. „nie może ograniczyć się do porównania przedmiotu uchwały z przepisem kompetencyjnym stanowiącym jej podstawę; kontrola ta musi rozciągać się na wszystkie etapy procesu stosowania prawa przez radę gminy, jeśli kończy się on podjęciem uchwały''. Co więcej, wskazuje się nawet, iż sądowa kontrola legalności aktów j.s.t. powinna w pierwszej kolejności dotyczyć trybu podjęcia takiego aktu, dalej zaś dopiero pozostałe zagadnienia, w tym o charakterze materialnoprawnym.salachna@uwb.edu.plProfesor zwyczajny doktor habilitowany, Katedra Finansów Publicznych i Prawa Finansowego, Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku; członek Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku.Wydział Prawa Uniwersytetu w BiałymstokuAdamiak B., Borkowski J., Metodyka pracy sędziego w sprawach administracyjnych, Warszawa 2009Ciapała J., Powszechnie obowiązujące akty prawa miejscowego, „Przegląd Sejmowy" 2000, nr 3Dauter B., Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2011Działocha K., Konstytucyjne zasady treści prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis" 1992, nr 1290Jabłońska-Bonca J., Prawo powielaczowe. Studium z teorii państwa i prawa, Gdańsk 1987Lisowski P., Ostapski A., Akty prawa miejscowego stanowione przez terenowe organy administracji rządowej, Wrocław 2008Łętowska E., Karasiewicz K., Luzak J. i inni, Prawo intertemporalne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego, Warszawa 2008Niewiadomski Z., Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, Warszawa 2004Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym, Warszawa 2011Rozmaryn S., Ustawa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Warszawa 1964Szewc A., Szewc T., Uchwałodawcza działalność organów samorządu terytorialnego, Warszawa 1999Świątkiewicz J., Prawo miejscowe pod rządami Konstytucji z 1997 r., „Przegląd Legislacyjny" 2000, nr 1Wronkowska S., Zasady przyzwoitej legislacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, (w:) Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006Wronkowska S., Problemy racjonalnego tworzenia prawa, Poznań 1982Wróblewski J., Z zagadnień pojęcia i ideologii demokratycznego państwa prawnego (analiza teoretyczna), „Państwo i Prawo” 1990, z. 6Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji w poglądach Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008Zieliński T., Ochrona praw nabytych - zasada państwa prawnego, „Państwo i Prawo" 1992, z. 3Ziembiński Z., „Akt normatywny" czy „akt prawotwórczy", „Państwo i Prawo" 1993, z. 11-12319-33