Literature as Memory and Memory in Literature. Literature’s Influence on the Culture of Memory Based on the works of Elfriede Jelinek and Olga Tokarczuk

Wydział Neofilologii: Instytut Lingwistyki StosowanejDas Ziel der vorliegenden Arbeit ist es, die gedächtnismediale Rolle der Literatur hervorzuheben und sie am Beispiel der Werke, die zu keiner Erinnerungsliteratur sensu stricto gehören, zu analysieren. Es werden zwei Schwerpunkte analysiert. Zum einen soll das Augenmerk auf den aktuellen Stand der theoretischen Erörterungen über Literatur als Medium des kulturellen Gedächtnisses und auf die literaturwissenschaftlichen Gedächtnistheorien gerichtet werden. Das zweite Anliegen der Arbeit besteht darin, an konkreten literarischen Beispielen zu illustrieren, wie sich die Gedächtnisthematik in der Literatur manifestiert und wie Literatur zur Anregung und Bereicherung des erinnerungskulturellen Diskurses beitragen kann. Um das zweite Ziel zu erreichen, werden ausgewählte Werke von Elfriede Jelinek und Olga Tokarczuk untersucht. Die vorliegende Arbeit setzt sich aus vier Kapiteln zusammen. Im ersten Kapitel werden die für die vorliegende Arbeit konstitutiven Grundbegriffe erläutert. Im zweiten Kapitel werden der aktuelle Forschungsstand zur gedächtnismedialen Rolle der Literatur und die wichtigsten literaturwissenschaftlichen Gedächtniskonzepte vorgestellt. Im dritten und vierten Kapitel werden die ausgewählten Werke von Elfriede Jelinek und Olga Tokarczuk auf die vielseitigen Verbindungen zwischen Literatur und kulturellem Gedächtnis hin untersucht.Celem niniejszej pracy jest przedstawienie roli literatury jako nośnika pamięci kulturowej w oparciu o dzieła, które nie należą do literatury wspomnieniowej sensu stricto. W niniejszej pracy postawiono dwa główne zadania. Pierwszym z nich jest przedstawienie aktualnego stanu badań dotyczących literatury jako medium pamięci kulturowej oraz zaprezentowanie literaturoznawczych koncepcji pamięci. Drugim zaś zilustrowanie na konkretnych dziełach literackich w jaki sposób temat pamięci manifestuje się w literaturze oraz jak literatura przyczynia się do wzbogacenia i ożywienia dyskursu dotyczącego pamięci kulturowej. Jako przykłady posłużyły wybrane utwory Elfriede Jelinek i Olgi Tokarczuk. Praca składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówiono kluczowe dla pracy pojęcia, takie jak pamięć kulturowa. W drugim rozdziale pracy zawarte zostały rozważania na temat mediów pamięci kulturowej i ich roli. Następnie przedstawiono aktualny stan badań nad literaturą jako medium pamięci kulturowej oraz scharakteryzowano literaturoznawcze koncepcje pamięci. Rozdziały trzeci i czwarty zawierają analizę wybranych dzieł Elfriede Jelinek i Olgi Tokarczuk pod kątem tematyki pamięci kulturowej.The aim of the dissertation is to present literature’s role as a medium of cultural memory on the basis of works which aren’t ‘memory-literature’ in the strict sense. The dissertation follows two main goals. The first of them is to present the current research on literature as a medium of cultural memory and concepts of memory in literary studies. The second one is to illustrate, using Elfriede Jelinek’s and Olga Tokarczuk’s works, how literature enlivens and enriches the memory-discourse. The dissertation consists of four chapters. In the first chapter the crucial concepts such as cultural memory are defined. The second one contains information about current research on literature as a medium of cultural memory and short characteristics of the main memory-concepts in literary studies. Chapters three and four are devoted to an analysis of the connections between cultural memory and Eldfriede Jelinek’s and Olga Tokarczuk’s works