Instytucjonalne rozwiązania w polityce makroostrożnościowej – analiza porównawcza w krajach Unii Europejskiej

There is a growing consensus among both economists‑academics and policymakers that there was at least one missing element of the financial safety net during the Global Financial Crisis. This element, which will probably improve financial stability (or protect against financial instability), is the macroprudential orientation in regulatory and supervisory frameworks. The main scope of the paper is the institutional dimensions of macroprudential policy. The principal purpose of the paper is to identify and assess, on a comparative, cross‑EU‑country basis, existing practices and developments in structuring a new dimension of the financial stability policy, i.e., a macroprudential one. The paper builds on existing theoretical considerations and the author’s own empirical survey of country practices in applying a macroprudential framework. A comparative, cross‑country analysis and a comparison of different sub‑indices and overall index values are the basis for verifying hypotheses and empirically disentangling the institutional differences between macroprudential policy regimes in European Union countries. The paper sheds light on recent trends in macroprudential policy governance and qualitative aspects (democratic accountability and transparency), with special attention to the position of a central bank across the European Union countries. The conducted research is a basis for constructing ratings of macroprudential authority accountability and transparency across the EU countries, which gives an indication of the overall quality of the institutional arrangements.Rośnie konsensus zarówno w gronie ekonomistów, jak i polityków, w odniesieniu do oceny funkcjonowania sieci bezpieczeństwa finansowego w okresie poprzedzającym wybuch Globalnego Kryzysu Finansowego. Większość badaczy zgadza się co do kwestii brakującego elementu tej sieci, którym jest makroostrożnościowa orientacja w sprawowaniu nadzoru finansowego. Stąd przedmiotem niniejszego artykułu jest polityka makroostrożnościowa, w szczególności zaś wymiar instytucjonalny tej polityki. Głównym celem artykułu jest identyfikacja i ocena – na podstawie przeprowadzonych studiów porównawczych na próbie krajów Unii Europejskiej – istniejących praktyk i kierunku rozwoju kształtu instytucjonalnego polityki makroostrożnościowej. W artykule wykorzystano zarówno aktualne, choć ograniczone ilościowo, rozważania natury teoretycznej, jak i wyniki przeprowadzonych badań empirycznych w odniesieniu do przyjętej struktury instytucjonalnej polityki makroostrożnościowej. W efekcie przeprowadzonego badania, zaproponowano zagregowaną miarę, pozwalającą na ocenę przyjętych rozwiązań instytucjonalnych w krajach UE (łącznie zidentyfikowano i oceniono 23 kryteria, będące podstawą porównania rozwiązań w zakresie odpowiedzialności demokratycznej, przejrzystości, stopnia koordynacji, jak i samej konstrukcji instytucji odpowiedzialnej za politykę makroostrożnościową). Analiza porównawcza wartości mierników cząstkowych była podstawą weryfikacji zaproponowanych w artykule hipotez i stanowi empiryczną prezentację różnic w funkcjonowaniu reżimów instytucjonalnych polityki makroostrożnościowej w krajach UE. Wnioski zaprezentowane w artykule stanowią przyczynek do oceny tendencji w zakresie jakościowych aspektów polityki makroostrożnościowej (przejrzystości i odpowiedzialności demokratycznej) i skali zróżnicowania rozwiązań instytucjonalnych tejże polityki w krajach Unii Europejskiej, w szczególności w odniesieniu do pozycji banku centralnego oraz stopnia sformalizowania przyjętych rozwiązań instytucjonalnych