Kancerogenne zanieczyszczenia powietrza w rejonie Śląsko-Morawskim (Republika Czeska)

The complex and systematic description of morphological, mineralogical, physicochemical and toxicological features of urban and rural particulate matter PM10 is essential because of their harmful impacts on human health condition. The exposure to ambient particulate matter PM10 is known to be able to trigger inflammatory process, allergic reaction of different type, modification of DNA and carcinogenic transformation of many various cell types of the human body. The effects mentioned above have been confirmed with lots of in vitro and in vivo studies. Although the ambient particulate matter is the subject of large spectrum of epidemiological studies and scientific explorations, there is still lack of data concerning the assessment of human health risks in association with exposure to ambient air particles including particulate matter PM10. These pieces of information are necessary especially for primary prevention of many human diseases - such as a chronic obstructive disease, bronchial asthma, Crohn disease, ulcerous colitis, several degenerative diseases of central nervous system. The data discussing the negative influences of particulate matter PM10 on human health are also essential for researching new - more efficient - drugs and choice of the best available treatment in relation to an initiating factor or factors. Moreover, the amount of environmental pollutants is still rising therefore it is unavoidable to find out all their potential negative impacts on human health condition. To take the facts described above into account, this article is devoted to the topic of PM10 participation in pathogenesis of the most dangerous and often incurable human disease - the cancer. At the present time, it is namely supposed that a contact of organism with particulate matter PM10 has a significant role in developing of several types of malignant human tumours. Among these kinds of cancers, there are two types of carcinoma with rising number in human population - that is small- cell lung carcinoma and a carcinoma of colon and rectum. Besides these ones, the exposure of organism to particulate matter PM10 is considered to be an important etiopathogenic factor of some types of skin cancer and malignant tumours of scrotum. Because of the facts mentioned above it is necessary to devote to studying of negative effects of particulate matter PM10 sufficient rate of vigilance.Opis cech morfologicznych, mineralogicznych, fizykochemicznych i toksykologicznych pyłu zawieszonego PM10 w rejonach miejskich i wiejskich jest istotny z powodu jego szkodliwego wpływu na stan zdrowia ludzkiego. Wiadomym jest, że narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM10 może powodować działanie zapalne, reakcje alergiczne różnego typu, zmiany w strukturze DNA i zmiany rakowe w wielu różnych typach komórek w ludzkim ciele. Wymienione efekty działania PM10 zostały potwierdzone wieloma badaniami in vitro oraz in vivo. Chociaż pył zawieszony obecny w powietrzu jest tematem szeroko zakrojonych badań epidemiologicznych i dociekań naukowych, wciąż ilość informacji dotyczących oceny ryzyka dla ludzkiego zdrowia związanego z wystawieniem na działanie cząstek zawieszonych w powietrzu, w tym pyłu zawieszonego PM10 jest niewystarczająca. Informacje te są kluczowe, przede wszystkim aby zapobiec wielu chorobom ludzi – takim jak przewlekłe obturacyjne zapalenie płuc, astma oskrzelowa, choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego. Dane dotyczące negatywnego wpływu pyłu zawieszonego PM10 na ludzkie zdrowie są również ważne ze względu na możliwość odkrywania nowych – bardziej efektywnych – leków i doboru najlepszej dostępnej terapii związanej z czynnikiem lub czynnikami inicjującymi. Ponadto, ilość zanieczyszczeń środowiskowych stale rośnie, zatem nieuniknionym jest poszukiwanie sposobów redukcji ich potencjalnych negatywnych oddziaływań na stan ludzkiego zdrowia. Biorąc wymienione fakty pod uwagę, artykuł poświęcony jest roli jaką odgrywa PM10 w patogenezie najgroźniejszej i często nieuleczalnej chorobie ludzkiej – raka. Na chwilę obecną istnieje mocne hipoteza, że kontakt ludzkiego organizmu z pyłem zawieszonym PM10 odgrywa znaczącą role w rozwoju kilku typów guza złośliwego u ludzi. Wśród nich są dwa typy raka, które co raz częściej występują u ludzi – drobnokomórkowy rak płuc oraz rak okrężnicy i odbytnicy. Ponadto, narażenie organizmu na działanie pyłu zawieszonego PM10 jest uważane za istotny czynnik etiopatogenetyczny różnego typu raka skóry i guzów złośliwych moszny. Z wszystkich wymienionych powodów, ważne jest prowadzenie badań nad negatywnym wpływem pyłu zawieszonego PM10 z zachowaniem odpowiedniej czujności.Web of Science222421