The Voivodship Inspectorate for Environmental Protection in Cracow in the context of monitoring of the atmospheric particulate matter. The exposure of the citizens of Cracow to PM2.5.

Wprowadzenie: Jednym z poważnych zagrożeń dla zdrowia mieszkańców Krakowa są pyły zawieszone: PM10 i PM2.5. Za szczególnie niebezpieczną uznaje się frakcję PM2.5 przede wszystkim ze względu na niewielką średnicę cząsteczki. Ułatwia to jej dostawanie się głęboko do dróg oddechowych i osadzanie na powierzchni pęcherzyków płucnych, a następnie przedostawanie do układu krwionośnego. Objawy patologiczne ze strony układu oddechowego i sercowo-naczyniowego są jednymi z najczęstszych konsekwencji narażenia na wysokie stężenia pyłu. Ponadto, ze względu na fakt, iż frakcje są nośnikiem m. in. WWA (wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych) wykazują również działanie mutagenne i kancerogenne.Cel: Analiza wartości stężeń pyłu zawieszonego PM2.5 na terenie miasta Kraków.Materiały i metody: Wykorzystano pomiary wartości stężeń pyłu PM2.5 dokonane w ramach projektu realizowanego w Instytucie Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. 61 pomiarów wykonano indywidualnym pyłomierzem (SidePak AM510) w miejscach zamieszkania (wewnątrz i na zewnątrz) osób dobrowolnie zgłaszających się do udziału w projekcie. Do analizy porównawczej wykorzystano pomiary stężeń PM2.5 dokonane w stacjach pomiarowych WIOŚ w Krakowie. Ponadto wykorzystano również dodatkowe informacje z przeprowadzonych u uczestników projektu ankiet. Wyniki: Na podstawie przeprowadzonych badań stężeń PM2.5 zauważono, iż narażenie na pył na zewnątrz pomieszczeń jest większe. Wartości stężeń zarejestrowane przez SidePak AM510 różnią się od wartości ze stacji WIOŚ w Krakowie dokonanych w tym samym dniu, a także w zależności od pory roku wartości stężeń PM2.5 wykazują wahania i często przekraczają normę dopuszczalną.Wnioski: Ze względu na wysokie stężenia PM2.5 zaleca się: przestrzeganie o nie wychodzeniu z domu w dni o wysokich wartościach stężeń pyłu, uwrażliwianie mieszkańców Krakowa o skali problemu, kontynuowanie działań zmierzających do wprowadzenia zakazu ogrzewania węglem i drewnem, a także tworzenie programów profilaktycznych nakierowanych na wczesne wykrywanie schorzeń charakterystycznych dla osób narażonych na wysokie stężenia pyłów.Introduction: One of the serious dangers for Cracow’s dwellers’ health is the particulate matter: PM10 and PM2.5. The PM2.5 fraction is considered to be highly dangerous, due to the little diameter of its molecule. It enables the molecule to get deeply into respiratory system and to reach on the surface of alveoli and finally to the blood circulation. The respiratory and cardial symptoms are one of the most frequent consequences of the high amount of PM10 and PM2.5. Moreover, both fractions include PAHs (polycyclic aromatic hydrocarbons) which have mutational and cancerous features. Aim: The analysis of the amount of PM2.5 in Cracow.Material and methods: The measures of PM2.5 have been use, which were done as the part of the project in the Institute of Public Health, at Jagiellonian University Medical College. The 61 measures were done with the individual device (SidePak AM510) inside and outside of the places where the volunteers live. For the comparing analysis the measure of the amount of PM2.5 were used and it was conducted in the measure stations around Cracow. Moreover, the extra information from the surveys among the participants of the project was used.Results: On the basis of the researches of measures of PM2.5, it has been noticed that in Cracow the danger of PM2.5 outside is higher. The amount of PM2.5 detected by SidePak AM510 differ from the amount of PM2.5 from WIOŚ stations on the same day. The amounts of PM2.5 also differ from each other, depending on the season and they often exceed the norms.Conclusions: With regard to the high amount of PM2.5 it is recommended: not to leave the house on days when the amount of particulate matter is high; to educate the citizens of Cracow about the seriousness of the problem; to continue efforts to impose the ban connected with coal and wood heating; to create the preventive programmes which aim at early detection of illnesses typical for people at risk of high amount of particulate matter