Dispute over public media in Poland in the light of European standards

Nie budzi dziś wątpliwości, że w Europie niezależne media publiczne są trwałym i ważnym elementem demokracji. Formułuje się tezę, że warunkiem koniecznym istnienia mediów publicznych jest zapewnienie kilku fundamentalnych czynników. Po pierwsze niezbędne jest stworzenie regulacji gwarantujących odpowiednie mechanizmy powoływania struktur zarządzających oraz nadzorujących takie podmioty. Po drugie w ramach takich jednostek należy zapewnić niezależność redakcyjną. Po trzecie konieczne jest stworzenie odpowiednich zasad finansowania, a wreszcie wprowadzenie właściwych sposobów formułowania, przydzielania i rozliczania realizacji zadań publicznych w tej sferze, zwanych powszechnie misją publiczną. Przedmiotem poniższego tekstu jest analiza standardów europejskich określających przede wszystkim zasady funkcjonowania mediów publicznych w tym pierwszym z wyżej wymienionych obszarów oraz - w tym kontekście analiza budzącej ogromne kontrowersje nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji z dnia 30 grudnia 2015 r. Trzeba sobie jednak uświadomić, iż w zasadzie żadne rozwiązanie prawne, nie zagwarantuje, iż funkcjonować będą prawdziwie wolne, niezależne i apolityczne media publiczne. Tego bowiem nie można „zadekretować”, wynika to bardziej z tradycji i dotychczasowych doświadczeń ustrojowych, politycznych, ale także historycznych, społecznych, a wreszcie kulturowych. Należy też zgodzić się z tezą, że rozwiązania instytucjonalne i systemowe same w sobie nie zagwarantują, iż powstaną media publiczne, a zwłaszcza, że będzie realizowana misja publiczna przez te jednostki. Konieczne jest wypracowanie odpowiednich mechanizmów kultury politycznej i zaniechania traktowania radiofonii i telewizji publicznej jako łupu politycznego. Należy, zwłaszcza w takich krajach jak Polska, gdzie z uwagi na przeszłość historyczną standardy demokratycznego państwa prawa oraz koncepcja mediów publicznych są ciągle nowym doświadczeniem, aby rozwiązania systemowe promowały powyższe zasady. Trudno nie zgodzić się z zastrzeżeniami zgłaszanymi przez różne struktury europejskie i uniknąć wrażenia, że jedynym celem nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji było „przejęcie” przez rządzącą partię władzy nad mediami publicznymi.Independent public media clearly are a permanent and important element of democracy in Europe. It is claimed that several fundamental factors are indispensable for public media. Firstly, regulations are necessary to guarantee the right mechanisms of appointing the structures to manage and supervise the media. Secondly, they should be ensured editorial independence. Thirdly, appropriate financing principles are necessary and, finally, adequate measures to formulate, assign and execute public responsibilities, or public mission of the media, have to be implemented. The subject of this paper is to analyse European standards defining the principles of operations of public media with reference to the first above-mentioned issue and - in this context - to analyse the highly controversial amendments to the Law on Broadcasting of 30 December 2015. It should be emphasised, however, that practically no legal provision can ensure the operation of truly free, independent and apolitical public media. They cannot be ‘decreed’ but should rather stem from tradition and political, historical, social as well as cultural experiences. One has to agree with the thesis that institutional and systemic solutions alone will not ensure the emergence of public media, and in particular that they will fulfil their public mission. It is necessary to develop adequate mechanisms of political culture and abandon treating public radio and television as political spoils. Especially in a country like Poland, where the standards of a democratic state and the concept of public media are still a new experience, systemic solutions should promote such principles. It is difficult to ignore the reservations made by different European structures and avoid the impression that the only goal of the amendments made to the Law on Broadcasting was for the ruling party to ‘take over ’ the public media