Logic van kwaliteit en veiligheid in het UMCG

De laatste decennia is binnen de gezondheidszorg de aandacht voor kwaliteit toegenomen. In het begin van de eenentwintigste eeuw kwam de focus te liggen op de vermijdbare schade, en werd aan alle ziekenhuizen de verplichting opgelegd om een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) in te richten. De ziekenhuizen dienden eind 2012 over een aantoonbaar VMS te beschikken. De implementatie van een performance measurement systeem, zoals het VMS, leidt tot een verandering in de organisatie. In de literatuur zijn verschillende theoretische raamwerken met betrekking tot veranderingen bekend, in dit onderzoek is de theorie van de logics genomen. Een logic wordt gezien als een “door de omgeving beïnvloed, historisch patroon van tastbare uitingen, aannames, waarden, gewoontes en regels”. Wat is de invloed van de bestaande logic op de introductie van het VMS? Zijn er verschillen tussen de beroepsgroepen die geconfronteerd worden met het VMS? Heeft de logic invloed op de mate van acceptatie van het nieuwe systeem? Al deze vragen hebben geleid tot de volgende probleemstelling. Probleemstelling: Hoe kan het verloop van de introductie van het VMS in het UMC Groningen begrepen worden vanuit de theorie van de logics? In dit onderzoek is het model van Ezzamel (2012) gebruikt, in dit model geeft elke actor zijn eigen betekenis aan een nieuwe performance measurement systeem. Een dergelijk systeem is zelf ook vanuit een bepaalde logic opgezet. Naarmate deze logic meer overeenkomt met de logic van de actor, is de verwachting dat de acceptatie van het nieuwe systeem door deze actor groter is. Het kan nodig zijn om na implementatie de werking van het performance measurement systeem aan te passen, zodat deze meer aansluit bij de logic van de actoren. Bij het onderzoek zijn vier verschillende beroepsgroepen in het UMCG betrokken: de verpleegkundigen, de medisch specialisten, de medewerkers kwaliteit en de managers. Per beroepsgroep zijn minimaal twee personen geïnterviewd. Hen is gevraagd de eigen beroepsgroep te typeren, en te reflecteren op de periode voor, tijdens en na de implementatie van het VMS. De interviews zijn uitgewerkt en aangevuld met de informatie uit schriftelijke bronnen, zoals verslagen van werkbesprekingen en informatie van intranet. Als eerste is gekeken of het mogelijk was om de logic per beroepsgroep vast te stellen. Hiervoor is gebruik gemaakt van de karakteristieken van een logic zoals deze door Thornton (2004) zijn vastgesteld. De logic bleek makkelijker te definiëren bij de medisch specialisten en de verpleegkundigen dan bij de andere beroepsgroepen. Zij vormen een homogene groep en hebben een duidelijke eigen identiteit. De managers en de kwaliteitsmedewerkers vormen een minder homogene groep. Toch vindt er in toenemende mate onderlinge afstemming plaats en worden binnen de beroepsgroep dezelfde doelen nagestreefd. Als tweede bleek de logic van de verschillende beroepsgroepen van invloed op de implementatie van het VMS. Voor de medisch specialist geldt dat de logic achter het VMS verschilt van de eigen logic. Zij ervaren dat door de implementatie van het VMS meer aandacht is gekomen voor kwaliteit, maar hebben twijfels over de opzet en de inhoud van het VMS. Doordat zij in het dagelijkse werk nauwelijks beïnvloed worden door het VMS, kunnen zij ervoor kiezen zich afzijdig te houden. Voor de verpleegkundigen en de managers geldt dat de kwaliteitslogic van het VMS overeenkomsten heeft met de eigen logic, zo streeft het beiden kwaliteit en patiëntveilige zorg na. Toch zijn er aspecten van het VMS waar zij minder tevreden over zijn en de discussie over opzoeken. Deze discussie lijkt veroorzaakt door de opzet en de werking van het fysieke systeem, zo ervaren de verpleegkundigen een registratielast en willen de managers graag een terugkoppeling op geaggregeerd niveau. De logic van de kwaliteitsmedewerkers en die achter het VMS komen overeen, beide steunen op de kwaliteitsgedachte. Het VMS heeft hen een gemeenschappelijke taal gegeven met de rest van de organisatie en maakte de kwaliteit transparant