The paradigm of finance at the turn of 20th and 21st centuries. Evolutions or revolutions?

Świat szczyci się tym, że rozwinął gospodarkę rynkową, a rynek uważany jest za superregulatora, zarówno jeśli chodzi o działania w sferze realnej jak i sferze spekulacji finansowej. Przy wielkich zaletach tej gospodarki chyba jednak nie doceniono zagrożeń wynikających z sytuacji, gdy ten superregulator zawodzi. Przełom wieków XX i XXI to okres nasilenia zjawisk, które wyraźnie sygnalizują, iż w świecie finansów można zaobserwować objawy chaosu. Zasada powiernictwa przestała być główną wytyczną działalności instytucji finansowych (nie wszystkie produkty mają na uwadze interes klienta, a instytucje finansowe stały się mocodawcami własnych interesów), nie potrafimy poradzić sobie z takimi problemami jak problem starzejącego się społeczeństwa (konstrukcja efektywnego systemu emerytalnego) czy problem rozwarstwienia majątkowego i długookresowego oszczędzania (biedne państwa bogaczy). Te problemy mają charakter anomalii, mając na uwadze sferę organizacyjną sektora finansowego oraz sferę każdego ryzyka, z jakim mamy do czynienia w tym sektorze, wymagają więc analizy w aspekcie zmian w paradygmacie finansów.The world prides itself on developing a market economy and the market is considered a super-regulator both in realm of real-world activity and that of financial speculation. Great advantages of such an economy notwithstanding, what has been underestimated are the dangers of situations when this super-regulator fails. The turn of the 21st century is a period of intensified phenomena that clearly signal symptoms of chaos in the financial world. The basis of trust is no longer the main directive for the activity of financial institutions (i.e. not all products serve the customers’ best interests, with financial institutions becoming caterers to their own interests); we cannot cope with such challenges as the problem of an aging society (creation of an effective pension system) or economic divides and long-term saving (rich people, poor countries). Taking into consideration the structure of the financial sector and all risk areas we face in this sector, these challenges are abnormal in character and thus should be analyzed in the scope of changes to be made in the financial paradigm