Johan Sems, 1572-1635

Eerste uitgave: Groningen 1980 Tweede herziene uitgave: Groningen 2010 Johan Sems is in de vaderlandse geschiedenis geen grote bekende. Deze publicatie beoogt op zichzelf niet om daarin verandering te brengen. Wel is het de bedoeling te laten zien wie hij was, wat hij gedaan heeft en in welk licht we dat zouden moeten bezien. Johan Sems leefde in de periode van de 80-jarige oorlog, een tijdvak waarin de exacte wetenschappen in de Nederlanden bloeiden, ongetwijfeld mede als gevolg van de economische en politiek/militaire situatie waarin ons land verkeerde. Daar waar bij het historisch onderzoek in Nederland er altijd een zeker zwaartepunt heeft gelegen in 'Holland', is de geschiedschrijving van het Noorden des lands in zekere zin achtergebleven. Johan Sems is daar een voorbeeld van. Door de eeuwen heen heeft deze figuur wel een zekere attractie gehad - al dan niet uit chauvinistische overwegingen -, maar er is nog nooit een serieuze monografie over hem verschenen (ook niet in de vorm van een tijdschriftartikel). Dat is wel het geval met de landmeter Jan Pietersz. Dou (een vergelijkbare grootheid), de 'Leidse' vriend van Johan Sems. In de historiografie is met betrekking tot Johan Sems in de afgelopen eeuw nauwelijks vordering gemaakt. Steeds weer kom je, tot in het internettijdperk, dezelfde – deels foutieve –gegevens tegen. Kenmerkend in dit verband is dat in de vakliteratuur nog steeds onbekend is wanneer Sems gestorven is. Serieuze onderzoekers als Fockema Andreae, Taverne, Lorenzen en Noordhoff hielden voor die datum een marge van +/- 20 jaar aan. Een kort onderzoekje in het Gemeentearchief Groningen bleek voldoende te zijn om nauwkeurig vast te stellen dat Sems in 1635 is gestorven. In het kader van de colleges "Wetenschapsbeoefening in de Noordelijke Nederlanden" van prof. Waterbolk viel mijn oog al vrij snel op deze Johan Sems. Een literatuuronderzoek wees uit, dat er eigenlijk bijzonder weinig over hem bekend is. Na een referaat werd duidelijk dat er voldoende materiaal aanwezig was voor een doctoraalscriptie, waarvan deze publicatie de weerslag is