Moses ben Abraham Dar'i: A Karaite poet and physician from Twelfth-Century Egypt

Gedurende de twaalfde en dertiende eeuw waren in het Islamitische Midden-Oosten verschillende Joodse dichters actief, voornamelijk in grote steden zoals Cairo en Bagdad. Hun Hebreeuwse dichtkunst werd fel bekritiseerd door hun Spaanse tijdgenoten, in het bijzonder door Judah al-Harizi die enige van deze dichters op zijn rondreis doorheen het Midden-Oosten heeft ontmoet. Al-Harizi’s kritiek dient men niet volledig ernstig te nemen, maar geeft aan dat hij de Hebreeuwse dichtkunst beoordeelde naar de norm van de Spaans-Hebreeuwse dichtersschool. Helaas bleek de poëzie van de Oosterse Joodse dichters ook voor vele negentiende- en twintigste-eeuwse Hebraïsten te kort te schieten in vergelijking met de meesterwerken uit Andalusië. Op deze manier werd de Oosterse poëzie gestigmatiseerd als een minderwaardige voortzetting van de Andalusisch-Hebreeuwse poëzie. Eén van de interessantste dichters van deze Oosterse school is Mozes ben Abraham Dar'i uit Alexandrië, een geleerde die tot de Karaïtische gemeenschap behoorde, geneesheer en dichter van verschillende soorten verzen. In 1998 publiceerde Leon Weinberger een onvolkomen editie van het verzamelde werk van Mozes Dar'i op basis van enkele negentiende-eeuwse handschriften. Weinberger liet daarbij niet alleen het oudste, vijftiende-eeuwse Firkovicz-handschrift buiten beschouwing, maar hij elimineerde ook alle Arabische tekstdelen. Deze studie heeft als bedoeling bovenstaande gebreken recht te zetten om zo een beter inzicht te krijgen in de dichtkunst van Mozes Dar'i. Deze studie biedt een selectieve editie van zijn seculiere dichtwerken op basis van het vijftiende-eeuwse Firkovicz-handschrift Heb. I 802, waarbij zowel de oorspronkelijke volgorde van de dichtwerken als ook de Arabische opschriften worden gehandhaafd. Elk gedicht wordt voorzien van vocalisatie en een commentaar in het Modern-Hebreeuws, waarin wordt verwezen naar het metrum, het bronnenmateriaal en de bedoelingen van de dichter. Een vertaling in het Engels van de Joods-Arabische opschriften is ook opgenomen. De Engelse inleiding op deze editie biedt een reconstructie van de onderzoeksgeschiedenis naar Mozes Dar'i, een nadere studie van de taal en poëtica van zijn seculiere dichtwerken en een nieuwe evaluatie van de dichter en zijn werk. Hieruit blijkt dat Mozes Dar'i een unieke en belangrijke vertegenwoordiger is van de Oosterse dichtersschool, die ondanks de Andalusische invloeden op zijn werk niet kan worden afgedaan als een epigoon. De bekendste Joodse dichters in het Midden-Oosten zijn Eleazar ha-Bavli en Jozef ben Tanhum Yerushalmi, die hun poëzie in de dertiende eeuw schreven. Mozes Dar'i echter lijkt al actief te zijn geweest in de periode direct na Judah Halevi’s bezoek aan Egypte in het midden van de twaalfde eeuw, wat hem één van de eerste Oosterse literaire erfgenamen maakt van de Andalusisch-Hebreeuwse poëzie. Dar'i blonk uit in het schrijven van seculiere en religieuze dichtwerken in zowel Hebreeuws als Arabisch. Zijn voorkeur voor de Arabische badi'-stijl en zijn meesterschap op het vlak van Arabisch rijmproza worden ook in deze dissertatie beklemtoond. Tenslotte wordt de nodige aandacht besteed aan zijn Karaïtische identiteit, die hem onderscheidt van de grote meerderheid van Rabbijnse dichters in het Midden-Oosten. Het feit dat in 1931 een nieuwe Karaïtische synagoge in Cairo naar Mozes Dar'i werd vernoemd beklemtoont zijn status als de belangrijkste Karaïtische dichter van de Middeleeuwen