Het innovatiesysteem van de Nederlandse glastuinbouw in 2020: marktgerichte innovatiestrategieen

De Nederlandse glastuinbouwsector staat bekend als een innovatieve sector. Uit een eerdere analyse blijkt dat de ondernemers binnen de sector zich vooral bezighouden met procesinnovaties (InnovatieNetwerk/SIGN, 2010). Een procesinnovatie is het implementeren van een nieuwe of sterk verbeterde productiemethode. Deze focus op procesinnovaties is typisch voor een volwassen sector en gaat vaak samen met concurrentie op kosten en lage winstmarges. Samen met de toenemende concurrentie uit het buitenland bedreigt deze focus de economische vitaliteit van de Nederlandse glastuinbouw. Uit eerder onderzoek komen meer marktgerichte innovatiestrategieën naar voren als mogelijkheid om de sector te versterken. Een voorwaarde voor het slagen van deze meer marktgerichte innovatiestrategieën is de ontwikkeling van een innovatieklimaat dat ondernemers hierbij ondersteunt. InnovatieNetwerk en Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) hebben als speerpunt het verbeteren van het innovatieklimaat en het overwinnen van institutionele belemmeringen in de Nederlandse glastuinbouwsector. Ondernemers innoveren binnen de context van een innovatiesysteem. Het glastuinbouwinnovatiesysteem bestaat uit alle actoren, organisaties en alle regels en instrumenten die direct dan wel indirect bijdragen aan het innovatief vermogen van de sector. Voorbeelden van actoren en organisaties zijn tuinders, toeleveranciers, supermarkten, banken en tuinbouworganisaties. Voorbeelden van regelgeving en instrumenten zijn subsidieregelingen, regels met betrekking tot de handel in groenten en gewassen, maar ook de cultuur en gewoonten binnen de sector in bredere zin. De interactie tussen alle actoren en regels bepaalt het falen en slagen van innovatieprocessen. Het huidige innovatiesysteem van de glastuinbouwsector is vrijwel eenzijdig gericht op procesinnovaties, terwijl marktgerichte innovaties te weinig ondersteuning en aandacht krijgen. Een verbetering van het innovatieklimaat kan leiden tot een betere ondersteuning van marktgerichte innovatie, en kan daarmee bijdragen aan de economische vitaliteit van de sector op de lange termijn. Betere ondersteuning van marktgerichte innovaties vergt dus een aanpassing van het innovatiesysteem. In dit rapport proberen we inzicht te krijgen in welke veranderingen precies nodig zijn. De onderzoeksvraag die centraal staat in dit onderzoek is dan ook: Hoe kan het innovatiesysteem van de Nederlandse glastuinbouwsector marktgerichte innovatiestrategieën ondersteunen