Bir Yoksullukla Mücadele Aracı Olarak İslami Mikrofinans ve Türkiye’de Uygulanabilirliği

Özet Yoksul insanların finansal sisteme ulaşıp gereksinim duydukları sermayeyi elde etmeleri, kaynaklar konusunda yeterli bilgiye sahip olmamaları, finans kurumlarının istediği teminatları sağlayamamaları ve fon yönetimi konusunda yüksek risk içermeleri gibi nedenlerle oldukça zordur. Bu durum, kalkınmanın önündeki en önemli engel olarak görülmektedir. Yoksul insanların kendilerine ve ailelerine bakabilecek düzeyde gelir elde etmelerini sağlayacak iş projelerine, teminat ve kefalet gerektirmeden sağlanan finansman olarak tanımlanan mikrofinans, tüm dünyada önemli bir kalkınma stratejisi haline gelmiştir. İslami mikrofinans uygulamaları ise, gerçekleştirdikleri finansal işlemlerin İslam hukukuna uygunluğu konusunda hassasiyet gösteren kişiler için bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. İslami mikrofinans, bir kredi olmaktan ziyade, murabaha ile ticari bir alış-verişi, mudarabe ve müşareke ile özsermaye finansmanını, karz ve vedia ile tasarruf, zekat ve sadaka ile para transfer sistemlerini ve tekafül ile sigortacılığı içermektedir. Türkiye’de İslami finans yöntemleri ilk olarak 80’li yıllarda uygulanmaya başlanmış, geçen 35 yılın ardından %6 düzeyinde sektör payı elde edilmiştir. Özellikle 10. Kalkınma Planının İstanbul Finans Merkezi Programına ilişkin hedefleri ile birlikte İslami bankacılık ve sermaye piyasası ürünlerinin hızlı bir ivme ile büyüme göstereceği açıktır. Bununla birlikte İslami mikrofinans konusunda Türkiye’de henüz ciddi bir gelişme yaşanmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Malezya, Endonezya ve Bangladeş gibi birçok ülkede uygulama alanı bulan İslami mikrofinans yöntemlerini ortaya koymak ve Türkiye’de uygulanabilirliğini tartışmaktır. Böylece yoksullukla mücadele, gelir dağılımının iyileştirilmesi, dezavantajlı kesimlerin gözetilmesi ve fırsat eşitsizliğinin gelecek nesillere sirayet etmesinin önüne geçilmesi için atılacak adımlara bir katkı sağlanması beklenmektedir. Anahtar Kelimeler: Yoksulluk, Kalkınma, Mikrofinans, İslami Mikrofinans, İslami Finans, İslam Ekonomisi