Archeologisch vooronderzoek ten behoeve van de sloop en renovatie van het rioolvijzelgemaal Parklaan te Haarlem, gemeente Haarlem. Ruimtelijk advies op basis van bureauonderzoek

In opdracht van Royal HaskoningDHV heeft Vestigia Archeologie & Cultuurhistorie een archeologisch bureauonderzoek verricht voor een plangebied in de gemeente Haarlem (afbeelding 1, kaart 1). Het betreft de sloop en vervanging van het rioolvijzelgemaal Parklaan. Dit gemaal verzorgt de afvoer van rioolwater uit de stad naar de afvalwaterzuiveringsinstallatie Haarlem Waarderpolder. Het bestaande gemaal stamt uit 1968. Het bestaande gemaal wordt gesloopt en vervangen door een nieuw gemaal. Hierbij wijzigt de vloeroppervlakte en inhoud van het bouwwerk en het bebouwde oppervlak van het terrein. Het nieuwe gemaal heeft een oppervlak van 16,90 x 15,80 m (267 m2), met een aanlegdiepte van ca. 9,30 m –NAP (excl. onderheiing). Het maaiveld ligt op ca. 1,0 m +NAP (afbeelding 2). Voorafgaand aan de ontwikkelingen dient in kaart gebracht te worden of zich binnen het onderzoeksgebied behoudenswaardige archeologische resten (zouden kunnen) bevinden, die tegen de achtergrond van de bodemingrepen gevaar lopen. Het plangebied bevindt zich op de (overstoven) flank van de strandwal van Haarlem. Dit gebied is al vanaf de pre- en protohistorie een voor mensen aantrekkelijk gebied geweest om zich te vestigen of te exploiteren. Op basis van de milieukundige boring kan worden afgeleid dat de bodemopbouw binnen het plangebied nog (deels) intact is. Op basis van de milieukundige boring binnen het plangebied bevindt de top van de strandwal zich op 200 cm -NAP (270 cm -mv), met daarboven een laag veen van 90 cm dikte met de top op 110 cm –NAP (180 cm –mv). Boven deze laag bevindt zich een pakket van 95 cm matig fijn, matig siltig zand tot op 15 cm –NAP (85 cm –mv). In de directe omgeving zijn prehistorische sporen, waarschijnlijk uit de IJzertijd, aangetroffen tussen 0 en 85 cm –NAP. Deze lagen kunnen zich dus ook tot binnen het plangebied uitstrekken. Het bovenste pakket bestond uit een verstoorde laag van 85 cm dikte. Het plangebied heeft daarom op basis van het bureauonderzoek een hoge archeologische verwachting op het in situ aantreffen van archeologische vondsten en sporen vanaf het Neolithicum tot aan de Late Middeleeuwen. De mogelijke archeologische sporen en vindplaatsen kunnen uiteenlopen van tijdelijke kampementen uit het Neolithicum tot nederzettingsterreinen en sporen van landgebruik/verkaveling uit de periode vanaf het Neolithicum/Bronstijd tot aan de Late Middeleeuwen. Tot de eerste vondstcategorie behoren bijvoorbeeld vondsten van bewerkt vuursteen; tot de tweede categorie behoren onder andere grondsporen van structuren zoals boerderijen, bijgebouwen, sloten, greppels en afvalkuilen, en vondsten van o.a. aardewerk, bot en metaal. Het plangebied bevindt zich daarnaast binnen een terrein met een vastgestelde archeologische waarde (AMK-terrein 13.913, de historische kern van Haarlem. Het plangebied heeft eerst aan de rand van de stad Haarlem gelegen en is met de uitbreiding van Nieuwstad in de 17e eeuw binnen de stadsgrenzen gekomen. Mogelijk dat zich binnen het plangebied archeologische sporen of vondsten bevinden die verband houden met bewoning of landgebruik. Deze sporen kunnen op of direct onder het maaiveld worden verwacht. Rond 1822 is het oostelijk deel van het plangebied overbouwd door de Phoenixfabriek, die is afgebrand in 1891. Resten van deze fabriek (muurresten/funderingen etc.) kunnen in principe vanaf het maaiveld worden verwacht. Het plangebied heeft vervolgens een tijdlang braak gelegen tot in 1968 het huidige gemaal is gebouwd. De westzijde van het plangebied is gedurende die periode waarschijnlijk steeds intact gebleven waardoor kans op het aantreffen van een intacte archeologische vindplaats nog steeds aanwezig is