MİKAİL BAYRAM’IN AHLÂK-I NÂSIRÎ HAKKINDAKİ İDDİALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME VE DEĞERLENDİRME

<p>Nasîreddin Tûsî'nin (ö:1274) Ahlâk-ı Nâsirî isimli eseri, gerek sistematik çerçevesi, gerekse muhteva bakımından İslâm'da ahlâk düşüncesinin olgunluk döneminin en önemli örneğidir. Tarih Profesörü Sayın Mikail Bayram, Tûsî'nin bu eseri çağdaşı ve adaşı Nasîreddin Ahi Evren’den (ö:1261) intihal ettiğini iddia etmektedir. Bayram’a göre Moğol yönetimi muhalifi olan Ahi Evren’in bazı eserleri, onu halkın gözünden düşürmek için planlı olarak İranlı filozof Nasîreddin Tûsî’ye nispet edilmiştir. Yaptığımız araştırma ve inceleme sonucunda Profesör Bayram’ın bu yargıya ilmî ve objektif bir araştırma neticesinde değil, Ahi Evren’in ilim ve kültür dünyamızdaki konumunu pekiştirmeyi amaçlayan bir taraflılık ve önyargıyla ulaşmış olduğunu gördük. Onun eserin Tûsî’ye değil de Ahi Evren’e ait olduğunu ispatlamak için dayandığı deliller, bağlamından koparılarak yanlış yorumlanmış ifadelerden ve gerçeğe uymayan tahminlerden ibarettir. Bayram’ın intihal konusu eseri Ahlâk-ı Nâsırî ile sınırlı tutmayıp, birisi İmamiye Şiiliğinin temel kaynağı, diğeri İsmailî görüşlerin açıklandığı bir kitap olan <em>“Tecridu’l-İtikad” </em>ve <em>“Âğâz ve Encâm”</em>ı da listeye dâhil etmesi, onun ideolojik ve yanlı tutumunu belgeleyen bir diğer kanıttır.