Patiëntveiligheidscultuur in Nederlandse Ziekenhuizen: een stap in de goede richting?

De patiëntveiligheidscultuur in de Nederlandse ziekenhuizen is de afgelopen jaren op bijna alle terreinen verbeterd. Patiëntveiligheid is gebaat bij een open en lerende houding van zorgverleners. Sinds een aantal jaren werken ziekenhuizen hier heel gericht aan. Dit werpt vruchten af, zo blijkt uit onderzoek. In 2008 is het VMS Veiligheidsprogramma opgezet om potentieel vermijdbare schade en sterfte in ziekenhuizen terug te dringen. Het veiligheidsmanagementsysteem dat ziekenhuizen implementeren rust op vier pijlers: beleid, cultuur, risico-inventarisatie en continu verbeteren. Cultuur is het overkoepelende element dat in stappen evolueert van een ontkennende cultuur naar een vooruitstrevende cultuur. Het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) en EMGO+ VUmc onderzochten de stand van zaken in 2012 en keken of de patiëntveiligheidscultuur sinds 2007 is veranderd. Het onderzoek is gesubsidieerd door het ministerie van VWS. Openheid cultuur Ongeveer de helft van de medewerkers vindt de patiëntveiligheid op de eigen afdeling ‘zeer goed’ of ‘uitstekend’ en 47% vindt de patiëntveiligheid ‘acceptabel’. Verplegend personeel is in het algemeen negatiever dan medisch en overig personeel. Het ‘teamwork binnen afdelingen’ scoort het beste, gevolgd door ‘open communicatie’. De ‘samenwerking tussen afdelingen’, ‘meldingsfrequentie’ en ‘steun vanuit het management’ worden als minst goed beoordeeld. Maar deze zijn tegelijk ook het meest verbeterd ten opzichte van 2007. Gemiddeld bevindt de patiëntveiligheidscultuur in de Nederlandse ziekenhuizen zich in de fase dat er veiligheidssystemen zijn om de risico’s te beheersen. De volgende stap is om meer en meer te anticiperen op nieuwe risico’s voor patiënten. Doorgroeien “Binnen ziekenhuizen zullen de verschillen in perceptie van de patiëntveiligheidscultuur moeten worden besproken om door te groeien naar een proactieve of vooruitstrevende cultuur”, stelt NIVEL-programmaleider prof. Cordula Wagner. “Strategieën hiervoor zijn verder te zoeken in steun vanuit het management en klinisch leiderschap. De samenwerking tussen afdelingen is te verbeteren met gestructureerde overdrachten en teamtrainingen. Echter, een kant en klaar recept voor iedereen is niet te formuleren, omdat cultuur per definitie verbonden is aan de lokale situatie. Veiligheidscultuur kan immers per ziekenhuisafdeling verschillen.” Compaz-vragenlijst Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van de Compaz-vragenlijst (Cultuuronderzoek Onder Medewerkers over Patiëntveiligheid in Ziekenhuizen). De vragenlijst is beantwoord door 10.384 medewerkers uit 57 ziekenhuizen. Presentatie resultaten onderzoek naar zorggerelateerde schade Op 18 november worden de nieuwste landelijke resultaten gepresenteerd over de aard, ernst en omvang van zorggerelateerde schade en sterfte in Nederlandse ziekenhuizen