Morele dilemma's in het dagelijks werk van verpleegkundigen en verzorgenden.

Krappe indicaties en personeelstekort in de zorg stellen verpleegkundigen en verzorgenden steeds vaker voor dilemma’s. Moeten ze zich houden aan de indicatie of de zorg geven die ze zelf nodig vinden? Of moeten ze hun vrije dag opgeven om de onderbezetting op te vangen? De meerderheid (70%) van de verpleegkundigen en verzorgenden vindt dat ze de laatste jaren steeds vaker voor morele dilemma’s komt te staan, zo blijkt uit onderzoek in het Panel Verpleging en Verzorging van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg). Het onderzoek is uigevoerd in samenwerking met het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (RVZ). Door krappe indicaties moeten verpleegkundigen en verzorgenden cliënten minder zorg bieden dan ze naar hun eigen maatstaven eigenlijk zouden willen. Meer dan de helft staat minstens één keer in de week voor dit dilemma (64% in de thuiszorg, en 47% in de verpleeg- en verzorgingshuizen). Eenderde van de verpleegkundigen en verzorgenden komt minstens wekelijks voor de vraag te staan om meer te gaan werken vanwege de onderbezetting of een vrije dag te laten schieten. Oorzaken en oplossingen Als oorzaken noemen de verpleegkundigen en verzorgenden de manier waarop de benodigde zorg geïndiceerd wordt, onderbezetting in het team zowel in aantal als in kwalificatieniveau, de toegenomen werkdruk en de toegenomen hoeveelheid administratieve handelingen. “Houd ik me aan afspraken en werktijden of besteed ik mijn tijd aan de cliënt. Daar komt het belangrijkste dilemma kort gezegd op neer”, stelt NIVEL-onderzoeker Anke de Veer. “Verpleegkundigen en verzorgenden zien een andere en ruimere indicatiestelling, betere ondersteuning en aansturing van het personeel in de zorginstellingen, en meer en beter opgeleid personeel als voornaamste oplossingen.” Verschillen De dilemma’s verschillen tussen de zorgsectoren. Zo speelt de indicatiestelling vooral in de thuiszorg en verpleeg- en verzorgingshuizen. Verpleegkundigen in de algemene ziekenhuizen ervaren vooral dilemma’s in de omgang met medische informatie en bij verschil van inzicht met de arts. Zij willen graag extra aandacht voor de samenwerking en communicatie met de artsen. In de thuiszorg zien verpleegkundigen en verzorgenden een vermindering van de administratie als één van de belangrijkste oplossingen. Anke de Veer: “De onlangs aangekondigde veranderingen in indicatiestelling waarbij de verpleegkundigen weer meer invloed krijgen op de indicatie, zijn dan ook een goede stap in de richting van het verminderen van dit soort dilemma’s.” Panel Verpleging & Verzorging Het onderzoek is uitgevoerd onder de deelnemers aan het landelijke Panel Verpleging & Verzorging. Van de ruim 650 verpleegkundigen en verzorgenden werkzaam in algemene ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen en de thuiszorg hebben 412 personen schriftelijke vragen beantwoord. De verpleegkundigen en verzorgenden zijn allemaal in loondienst en werken in de directe zorgverlening aan cliënten. Op 26 november biedt het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) het ministerie van VWS een ‘signalement’ aan, op basis van onder meer het NIVEL-rapport