Managementonderwijs in de opleidingen voor professionals in de gezondheidszorg.

Apothekers, dierenartsen, fysiotherapeuten, huisartsen, medisch specialisten, tandartsen en verloskundigen: vrijwel allemaal moeten ze leren managen. Alle onderzochte opleidingen voor de zeven bovengenoemde beroepsgroepen bieden managementonderwijs aan. Maar hoewel dat aanbod in de afgelopen jaren is toegenomen, blijken de opleidingen het lastig te vinden om voor dit onderwerp zoveel tijd in het onderwijsrooster vrij te maken als zij eigenlijk zouden willen. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksinstituut NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg), gesubsidieerd door de VVAA. Het had als doel het aanbod aan managementonderwijs binnen reguliere opleidingen voor professionals in de gezondheidszorg te inventariseren, en na te gaan óf verbeteringen gewenst zijn en zo ja welke. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode van oktober 2005 tot en met mei 2006, en bestond uit analyse van de informatie in de studiegidsen, interviews met onderwijsdirecteuren of -coördinatoren van de verschillende opleidingen en gesprekken met vertegenwoordigers van de onderzochte beroepsgroepen. Aanbod van managementonderwijs Alle opleidingen van de zeven onderzochte beroepsgroepen bieden managementonderwijs aan. Louter op basis van de studiegidsen bleek het niet mogelijk om volledig inzicht te krijgen in wat er nu precies wordt aangeboden. Ook cijfers over de werkelijke studielast worden niet altijd verstrekt. Dit maakt een vergelijking tussen de beroepsgroepen vrijwel onmogelijk. Daar komt nog bij een aantal opleidingen bezig is met een curriculum herziening. Wat willen ze leren? Professionals in de gezondheidszorg hebben steeds vaker taken waarvoor managementvaardigheden noodzakelijk zijn. Dat komt vooral door veranderingen in de organisatie van de gezondheidszorg, door nieuwe wetgeving en doordat de (para)medische beroepsgroepen steeds meer moeten samenwerken. In 2005 bleek uit onderzoek van het NIVEL dat de Nederlandse huisartsenopleidingen hun studenten onvoldoende voorbereiden op het runnen van een eigen praktijk. Er werd volgens de huisartsen-in-spe te weinig aandacht besteed aan zaken als praktijkvoering, zelfstandig ondernemerschap, leiding geven, ICT, financiële administratie en het onderhandelen met zorgverzekeraars. Naar aanleiding hiervan heeft het NIVEL onderzocht wat andere medische beroepsgroepen voor managementvaardigheden willen meekrijgen vanuit de opleiding. Daaruit bleek dat: Apothekers, dierenartsen, tandartsen, en verloskundigen communicatieve managementvaardigheden belangrijk vinden; Fysiotherapeuten vooral behoefte hebben aan vaardigheden om zich zelfstandig te kunnen vestigen; Huisartsen, verloskundigen en tandartsen het belangrijk vinden om een visie en toekomstplan voor de praktijk te ontwerpen; Voor verloskundigen en tandartsen de communicatieve aspecten van het managen van medewerkers belangrijk zijn; en tenslotte dat: Medisch specialisten in ziekenhuizen vooral belang hechten aan leiderschapsvaardigheden, inzicht in strategie en beleid en het kunnen anticiperen op de marktwerking in de zorg. Zij die niet zelfstandig zijn gevestigd willen management van medewerkers en middelen zoveel mogelijk overlaten aan vakdeskundigen uit het ziekenhuis. Methode Door middel van een inventarisatie van schriftelijk en via internet beschikbaar informatiemateriaal is in de periode van oktober 2005 tot januari 2006 informatie verzameld over het managementonderwijs aan alle opleidingen voor apothekers(2), huisartsen (8), tandartsen (2), verloskundigen (3) en dierenartsen (1). Van de opleidingen voor fysiotherapie is een selectie gemaakt van vijf instellingen en voor de medisch specialisten is geïnventariseerd bij de Stichting Managementscholing Medisch Specialisten SMMS). Daarnaast zijn interviews gehouden met onderwijsdirecteuren of -coördinatoren van deze opleidingen en zijn focusgroep gesprekken gehouden met leden uit elk van de zeven genoemde beroepsgroepen