Een archeologische opgraving bij de Nederlands-hervormde kerk te Lienden, gemeente Buren (Gld): ARC-Publicaties 217

ARC bv heeft in opdracht van VW Telecom een archeologische opgraving uitgevoerd aan de westkant van de Nederlands Hervormde Kerk te Lienden. Reden voor dit onderzoek was de voorgenomen plaatsing van kabels en leidingen ter plaatse. Bij een eerdere plaatsing van kabels aan de zuidkant van de kerk werden menselijke skeletresten aangetroffen, afkomstig uit het oude kerkhof rondom de kerk. Deze resten werden ook hier, aan de westkant van de kerk, verwacht, vandaar dat een archelogisch onderzoek nodig was. In de smalle werkput die is onderzocht zijn in totaal 42 min of meer intacte begravingen aangetroffen, waarbij de skeletten vrijwel compleet waren en de skeletdelen in anatomisch correct verband lagen. Alle graven, drie lagen boven elkaar, waren ingegraven in een pakket lichtbruingrijs matig siltig zand met puinresten en aardewerk. Aan de hand van het aardewerk kan de laag worden gedateerd in de periode 1600 – 1700. De begravingen zijn derhalve te dateren vanaf ca. 1600. De graven zijn oost-west geori¨enteerd, waarbij de begravenen met het hoofd naar het westen liggen. In een aantal graven waren in de grafkuil de contouren van de doodskisten nog zichtbaar. Rond een aantal graven werden resten hout, afkomstig van de kisten, en spijkers gevonden. Naast graven zijn ook knekelkuilen of botconcentraties en losse skeletdelen zonder context aangetroffen. Deze botconcentraties kunnen ogenschijnlijk worden gezien als reeds eerder verstoorde graven die op een later tijdstip bij elkaar zijn herbegraven. De laag waarin de begravingen zijn aangetroffen gaat op ca. 1,20 m –mv over in een donkergrijze laag sterk siltig zand. Deze laag kan aan de hand van het erin aangetroffen aardewerk worden gedateerd in de Middeleeuwen B (1250 – 1400). Hieronder, op ca. 1,50 m –mv, bevindt zich de vaste grond, in dit geval het beddingzand van de Stroomgordel van Lienden. Van de 42 in situ gelegen graven met daarin menselijke skeletresten waren er dertig geschikt voor fysisch-antropologisch onderzoek. Het overgrote deel van de aangetroffen skeletresten is afkomstig van volwassen individuen, zowel mannen als vrouwen. De leeftijdvariatie binnen de groep volwassen individuen varieert van 25 tot 80 jaar oud bij overlijden. Tevens zijn er resten aangetroffen van niet-volwassen individuen vari¨erend in de leeftijd van neonaat tot rond de 25 jaar bij overlijden. Binnen de skeletresten zijn pathologische afwijkingen of afwijkingen van traumatische oorsprong aangetroffen. Grotendeels zijn deze afwijkingen te relateren aan degeneratieverschijnselen. Er zijn ook skeletresten aangetroffen waarvan nog sporen van een geheelde fractuur zichtbaar waren