Gebarentalen als natuurlijke talen

Gebarentalen zijn volledige, natuurlijke talen die gearticuleerd worden in de visuele-ruimtelijke modaliteit in tegenstelling tot gesproken talen die in de orale-aurale modaliteit gearticuleerd worden. Gebarentalen zijn niet afgeleid van gesproken talen, maar hebben een eigen lexicon en een eigen grammatica. Gebaren worden in een driedimensionale ruimte voor, naast en boven het lichaam gemaakt, de gebarenruimte, anders dan pantomime, die geen ruimtelijke beperkingen kent. Gebaren die geïsoleerd geproduceerd worden en niet in de context van een zin, staan in een basisvorm of citeervorm. De betekenis wordt meestal weergegeven door middel van een glos in een of meer geschreven woorden uit een gesproken taal. Ieder gebaar is opgebouwd uit vier verschillende basiselementen of parameters: de handvorm, de locatie, de beweging en de oriëntatie. Sommige gebaren worden vergezeld door een element dat niet door de handen wordt gemaakt, maar door de mond, het gezicht of het bovenlichaam: de niet-manuele component. Woorden of woorddelen die gearticuleerd worden, worden een gesproken component genoemd en andere mondbewegingen die niet afgeleid zijn van een woord, heten een orale component. Deze kleine elementen combineren in gebarentalen simultaan tot een gebaar en gebaren weer tot zinnen, zodat we kunnen spreken van een compositionaliteit. Mensen die doof geboren zijn of in het eerste levensjaar doof worden, zijn prelinguaal doof. Als deze mensen een gebarentaal gebruiken, vormen zij de Dovengemeenschap. De meeste dove kinderen groeien op in horende gezinnen. Sommige kinderen blijven dan geïsoleerd van andere dove mensen. In zulke situaties ontwikkelt zich vaak home signing, waarbij gebaren worden gebruikt die alleen in het gezin voorkomen. Een echte gebarentaal ontwikkelt zich in een gemeenschap waar dove mensen regelmatig bij elkaar komen. Niet alle dove mensen kiezen ervoor om deel uit te maken van een Dovengemeenschap. Een gebarentaal is anders dan een gebaarsysteem. In een gebaarsysteem worden gebaren van de gebarentaal gebruikt, maar de zinnen volgen de grammatica van de gesproken taal. Bedachte gebaren kunnen ook worden ingezet. Gebaarsystemen worden gebruikt in de communicatie tussen dove en horende mensen die de gebarentaal niet goed kennen. Ze worden ook gebruikt om de gesproken taal te onderwijzen. Het handalfabet of de vingerspelling wordt gebruikt om woorden of namen uit de geschreven taal in visuele vorm weer te geven, maar maakt geen echt deel uit van de gebarentaal. Gesticulaties die voorkomen in de gesproken taal, worden vaak overgenomen in de gebarentaal. Het wijsgebaar is een belangrijk gebaar in veel gebarentalen en wordt aangeduid als index. Onderzoek naar gebarentalen moet nog uitwijzen welke linguïstische universalia gelden voor gebarentalen en gesproken talen samen en of er specifieke universalia zijn voor gebarentalen. Een algemeen geaccepteerd schriftsysteem voor gebarentalen bestaat niet. In onderzoek worden verschillende notatiesystemen gebruikt om gebaren vast te leggen. Glossen geven de betekenis weer van een gebaar maar geven geen informatie over de vorm. Er zijn duidelijke verschillen tussen gebarentalen. Op het gebied van lexicon zijn er ook grote verschillen ondanks het gebruik van relatief veel iconische gebaren. Je zou kunnen denken dat waar de relatie tussen de vorm van het gebaar en de betekenis niet arbitrair is, gebaren op elkaar zouden lijken, maar dit is niet het geval. Niet iedere gebarentaal gebruikt alle handvormen of bewegingen en in de grammatica bestaat ook veel variatie. Er zijn niet voldoende gebarentalen beschreven om een typologie van gebarentalen mogelijk te maken. De beschrijvingen van gebarentalen die bestaan, zijn vooral descriptief, maar worden soms prescriptief gebruikt. De eerst stap in het beschrijven van een gebarentaal is vaak het maken van een lexicon of gebarenboek. Inmiddels zijn er wel wat pedagogische grammatica’s voor gebruik in het onderwijs