Kosten en baten van open standaarden en open source software in de Nederlandse publieke sector: een analyse op meso- en macroniveau

Er zijn netto maatschappelijke baten te behalen als de publieke sector geheel overstapt op software die is gebaseerd op open standaarden. Deze conclusie is minder eenduidig in het geval van een breedschalige overstap op open source software door de overheid. Daar is het netto welvaartseffect afhankelijk van de situatie. Dit blijkt uit een studie die in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Ministerie van Economische Zaken en het programma OSOSS is uitgevoerd door de Stichting voor Economisch Onderzoek (SEO). De studie had tot doel na te gaan wat op meso- en macroniveau de kosten en baten zijn bij een brede toepassing van open standaarden en open source software in de Nederlandse publieke sector. Het is voor het eerst dat in Nederland een dergelijk kosten-baten analyse (KBA) naar de effecten van open standaarden en open source software is uitgevoerd. De uitgevoerde KBA geeft aan dat het gebruik van open standaarden in een keten waarin gegevensuitwisseling een belangrijke rol speelt, waarschijnlijk meer baten dan kosten oplevert. De baten liggen met name op het gebied van efficiëntiewinsten als gevolg van de betere informatie-uitwisseling en op het gebied van verbeterde marktwerking. Bij invoering van open source software zijn er duidelijk opbrengsten. Echter naast deze opbrengsten zijn er ook kostenposten bij de overstap naar open source software, waardoor het voordeel wordt verminderd. Maar op macro-niveau wijst de analyse van SEO in de richting van een welvaartswinst bij de overstap naar open source sofware. Het rapport van SEO is geen pleidooi voor open standaarden en open source software. SEO adviseert dat de keuze voor een bepaalde open standaard of een bepaalde open source component per geval gemaakt dient te worden. De mogelijkheden van OS of OSS binnen de publieke sector zouden meer structureel en systematisch meegewogen dienen te worden bij ICT-beslissingen. Daarvoor doet SEO enkele aanbevelingen. Overheden dienen beter inzicht te hebben in de kosten en baten die betrekking hebben op de inzet van ICT. Ook zouden overheden bij iedere investering in ICT open standaarden verplicht moeten meenemen en meer rekening houden met open source alternatieven