Prikkels voor productiviteit: een analyse van mogelijkheden en onmogelijkheden van financiële prikkels bij het verhogen van arbeidsproductiviteit in het openbaar bestuur

De Nederlandse overheid staat als werkgever de komende jaren grote uitdagingen te wachten. Budgetten staan onder druk als gevolg van de economische crisis. Meer dan de helft van het totale personeelsbestand in het openbaar bestuur is 45 jaar en ouder en veel oudere medewerkers gaan in de komende jaren met pensioen. De uitdaging is om in deze maalstroom van vergrijzing, een krappe arbeidsmarkt (na de crisis) en bezuinigingen de kwaliteit en omvang van de publieke dienstverlening op peil te houden. Een hogere productiviteitsgroei kan een oplossing bieden: een gelijke productie met minder mankracht. Door slimmer te werken kan men meer produceren. Op die manier kan met minder mensen dezelfde dienstverlening gerealiseerd worden (of zelfs worden verbeterd). Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar mogelijk kan door de juiste prikkels productiviteitsgroei gestimuleerd worden. In dit rapport zijn drie financiële prikkels verkend die daaraan kunnen bijdragen: Een automatische jaarlijkse productiviteitskorting op organisatieniveau De implementatie van target costing op het niveau van de dienst of het product Het inrichten van prestatiebeloning op het niveau van de individuele medewerker In dit onderzoek zijn deze drie prikkels getest op hun toepasbaarheid, hun potentiële bijdrage aan productiviteitsgroei, kwaliteit en innovatie. Ook de perverse effecten zijn in kaart gebracht