Globalisering: de nieuwe functioneringswijze van het kapitalisme

'[Dit paper verschijnt als hoofdstuk in een boek over de toekomst van de vakbeweging, dat mei 2005 wordt uitgegeven door Solidaireit] Optimistische voorspellingen van economen en beleidsmakers dat globalisering en nieuwe technologische ontwikkelingen zullen leiden tot een langdurige periode van hogere economische groei met meer welvaart voor iedereen, zijn tot nu toe niet bewaarheid. De positieve samenhang waarvan sprake was tijdens de naoorlogse (1945-1974) bloeiperiode - de zogenoemde ‘gouden jaren’ van het kapitalisme - tussen accumulatie, productiviteitsstijging, economische groei en consumptie is vervangen door een zichzelf versterkende dynamiek van lagere groei en toenemende sociale verschillen. Wat volgt is allereerst een korte schets van de neoliberale regiemwijziging sinds midden jaren 1970. Daarna komen de mediocre resultaten van het neoliberale beleid van de afgelopen kwart eeuw aan de orde. Aansluitend worden de gevolgen van neoliberale globalisering geanalyseerd met behulp van drie fundamentele problemen van vrijemarkteconomieën en een trilemma. We besluiten met een korte vooruitblik