Gemiddelden en varianties: het onderschatte belang van varianties geïllustreerd aan een studie naar het effect van leesstrategieën

Veel empirisch onderzoek naar het effect van een behandeling - in dit geval naar het effect van onderwijs in leesstrategieën - richt zich vooral op de interpretatie van de verschillen in de gemiddelde uitkomsten. In dergelijk onderzoek is er veelal sprake van een voormeting en een nameting en van een niet 'behandelde' controle en een experimenteel 'behandelde' groep. Als de gemiddelde resultaten in de 'behandelde' groep, vergeleken met die uit de voormeting, erop vooruit zijn gegaan, is er sprake van een positief resultaat. Van den Bergh constateert dat uit dergelijke statistische analyse nog veel meer belangwekkende resultaten kunnen worden afgeleid. In het onderzoek naar leestrategieën bleek bijvoorbeeld dat de spreiding van de scores (variantie) van de 'behandelde' groep enorm was toegenomen. De groep was er dan wel gemiddeld op vooruitgegaan, maar tegelijkertijd was een merkbare groep er juist op achteruitgegaan. Voor een docent goed om te weten, want blijkbaar heeft hij met zijn onderwijs een groep leerlingen niet bereikt en zelfs in verwarring gebracht. In zijn artikel geeft Van den Bergh verschillende voorbeelden