Leerlingen over burgerschapsvorming

Hoe kijken leerlingen uit het voortgezet onderwijs zelf aan tegen burgerschapsvorming? Wat willen zij leren over de maatschappelijke voorbereiding? Wat voor inhouden en activiteiten vinden zij zinvol? Waar hebben zij problemen mee en wat voor onderwerpen en activiteiten missen zij in de huidige aandacht voor burgerschapsvorming? Het perspectief van de jongeren op burgerschapsvorming vormt de invalshoek van dit onderzoek. We laten jongeren uitgebreid aan het woord en proberen hun perspectieven zichtbaar te maken. Uit de interviews met leerlingen bleek dat het begrip burgerschapsvorming in eerste instantie weinig spontane reactie oproept bij leerlingen. Na doorpraten blijkt dat leerlingen bij burgerschapsvorming in eerste instantie denken aan omgangsvormen (normen, morele waarden en discriminatie) en kennis van de politiek (vooral havo- en vwo- leerlingen noemen dit). Over de relevantie van burgerschapsvorming is men verdeeld. Leerlingen willen wel graag kennismaken met onbekende werelden buiten school (uitstapjes). Van de drie typen burgerschap die wij de leerlingen hebben voorgelegd, spreken het aanpassingsgerichte en het individualiserende type de leerlingen het meeste aan. Veel leerlingen lijken niet goed te begrijpen wat kan worden verstaan onder het kritisch-democratisch type. Leerlingen komen uit zichzelf dan ook niet op expliciete pleidooien voor een kritisch -democratisch type burger-schap, maar geven wel voorbeelden als dat je met elkaar rekening moeten houden, dat je je wederzijds moet aan passen en dat je er samen moet zien uit te komen. Leerlingen zien burgerschapsvorming als iets dat zich buiten henzelf afspeelt, als kennis die je je al dan niet eigen maakt. In wezen reproduceren zij daarmee ook de wijze waarop burgerschap veelal wordt aangeboden in scholen. Het gaat dan om kennis die moet worden aan-geleerd, soms om vaardigheden, maar zelden om identi-teitsontwikkeling. Echte kritisch-democratische burger-schapsvorming vraagt echter om een actievere betrokkenheid, een kritischer opstelling, een grotere diversiteit van leerlingen en een sterke democratische gezindheid