Weg uit Nederland: emigratie aan het begin van de 21e eeuw

De emigratie uit Nederland bevindt zich op een historisch hoog niveau. In 2006 verlieten 132.470 ingezetenen het land. De bijzondere positie van Nederland is niet alleen terug te voeren op het feit dat Nederland na jaren een immigratieland te zijn geweest opeens de status van een emigratieland heeft verworven maar vooral ook dat Nederland in West Europa een uitzondering is. De toename van emigratie deed zich voor in alle leeftijdgroepen en onder alle nationaliteiten, onder zowel autochtonen (een toename met 45 procent sinds 2000) als allochtonen (81 procent toename sinds 2000). De emigratiegeneigdheid onder allochtonen is om begrijpelijke redenen echter veel sterker dan onder autochtonen omdat het verlangen naar het vaderland altijd aanwezig blijft. De sterk gestegen toename van het aantal emigranten dat geboren en getogen is in Nederland is echter opmerkelijk en was de centrale aanleiding voor deze studie. Wie vertrekt en waarom vertrekt men zo massaal? Door middel van analyse van CBS-gegevens is inzicht verkregen in de omvang, structuur van de Nederlandse emigratie. Op basis van een representatieve steekproef onder de Nederlandse bevolking en een gerichte steekproef onder potentiële emigranten is inzicht verkregen in de belangrijkste vertrekmotieven. De belangrijkste bevinding van de zoektocht naar de drijvende en trekkende krachten achter emigratie van Nederland is dat het publieke domein veel belangrijker is dan het private domein. Vooral de kwaliteit van de publieke ruimte (natuur, stilte, ruimte, en de druk die van de hoge bevolkingsdichtheid uitgaat) en het bestaan van bepaalde maatschappelijke problemen (vervuiling, criminaliteit, multiculturele samenleving) vormen een sterke stimulans om te emigreren. De zoektocht naar een beter publiek domein is zelfs zo sterk dat één op de drie emigranten verwacht dat de emigratiestap gepaard gaat met een financiële achteruitgang. Met andere woorden, men is zelfs bereid er geld op toe te leggen om Nederland te verlaten en zich elders te vestigen. Dat het fenomeen van emigratie geen gering fenomeen is kan afgeleid worden uit de omvang van de groep potentiële emigranten. Drie procent van de Nederlandse bevolking had in 2005 emigratieplannen en na twee jaar is 24 procent van die groep van potentiële emigranten vertrokken. Voor zo’n grote stap als internationale migratie is dat een aanzienlijk percentage hoewel er geen vergelijkbaar internationaal onderzoek op dit terrein is dat als toetssteen kan dienen