Het recht op vertolking en vertaling in strafzaken & de omzetting van de EU-richtlijnen

Tolkbijstand en vertaling van stukken zijn voor anderstalige procespartijen essentieel voor de toegang tot justitie en participatie in het strafproces. De Belgische wetgever timmert aan de omzetting van de EU-richtlijnen 2010/64/EU inzake vertolking en vertaling in strafzaken en 2012/29/EU inzake rechten van slachtoffers in strafzaken. Specifieke aandacht gaat ook naar bijstand van personen die lijden aan gehoor- of spraakstoornissen en slachtoffers. Eindelijk op weg naar een nationaal register van beëdigd vertalers - tolken De wetgever maakt stapsgewijs werk van een nationaal register. Een kwaliteitsgarantie betekent een degelijke opleiding en een effectieve screening van professionele vaardigheden, juridische en deontologische kennis. De uitwerking laat nog op zich wachten. Onduidelijk is het vereiste kennisniveau van het Nederlands en de vreemde taal, en van juridische en deontologische kennis. Een kwaliteitsgarantie vereist een specifieke opleiding in tolk/vertaaltechnieken in een juridische omgeving, kennis van rechtstaal en -procedures, deontologie, juridische internetbronnen, …. En uiteraard moet een opleiding een eindscreening bevatten. Een voortdurende betrouwbaarheidscontrole is nodig. Enkel een transparant, efficiënt oproepingssysteem zowel tijdens de normale werkuren als daarbuiten draagt bij tot een efficiënte justitie. Hoe dit praktisch kan, is nog niet duidelijk. De omzetting is laattijdig en onvolledig Anderstalige verdachten die van hun vrijheid zijn beroofd, hebben enkel indien de advocaat hen niet begrijpt, recht op een beëdigd tolk tijdens het voorafgaand overleg. Tijdens het verhoor hebben zij, al dan niet op vrije voeten recht op een beëdigd tolk. De richtlijn verplicht de staten spontaan te zorgen voor de vertaling van de essentiële stukken. Een verplichte aanvraag tot vertaling van essentiële stukken, houdt dus een schending in van de richtlijn, van de regressieclausule in de richtlijn en de taalwet. Betrokkene als zijn raadsman kunnen wel andere dan essentiële stukken aanvragen. Een duidelijke klachtenprocedure in elke fase van een strafprocedure ontbreekt. Hierbij rijst ook de vraag naar een vorm van een onmiddellijke en preventieve schorsing voor tolken/vertalers die evident slecht presteren. Onduidelijk is waar de wetgever de grens bepaalt van wat al dan niet strafprocedures zijn, zoals met betrekking tot het jeugdrecht en tot “licht strafbare feiten”. Volledige kosteloosheid voor overleg met de raadsman in strafzaken blijft een probleem. De wetgever ging over tot een fragmentaire omzetting van de EU-richtlijnen, die volgens de Raad van State moeilijk uitsluitsel geeft over de volledigheid.status: publishe