An Overview Of Architectural Practices via Do-it-yourself (diy) Culture

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2015Bu tez kapsamında, geleneksel anlamda ‘mimarlık’ olarak tanımlanmayan deneysel, geçici, işbirlikçi çevreleri yaratmak için kendin-yap (DIY) metodunu ve etiğini benimseyen, mesleki eğitimleri dışında kalan bu tasarım alanlarıyla ilgilenen mimar ve tasarımcılar incelenmektedir. Bugün internetin de sağladığı imkanlar sayesinde DIY konusunda bolca bilgi ve belgeye kolayca ulaşılabilmesine rağmen, tasarım eğitiminden geçmiş tasarımcıların kendin-yap ile kurdukları yaratıcı ilişki üzerine yapılmış pek az sayıda çalışmaya ulaşılabilmiştir. Bu durumun, kendin-yap metodunu benimseyen tasarımcı ve mimarların normalde amatör yapma eylemi ile ilişkilendirilen çeşitli metotlarla, inşa etme eylemleriyle, proje tipleriyle ve malzemelerle doğrudan ilişki kuruyor olması nedeniyle ortaya çıkmış olabileceği iddia edilebilir. Ayrıca bu tez, kendin-yap (DIY) başlığı altında tanımlanan yapma metodunun kendi içindeki yaratıcı potansiyellerine odaklanmayı seçmektedir. Çalışmada, kendin-yap sürecin, pratiğin ve kavramsallaştırmanın mimarlıkla ilişkili nitelikleri ortaya konmaya ve mimarlıkta bu konuda gelecekte gerçekleştirilecek keşiflerin zemini oluşturulma çalışılmaktadır. Bu alternatif tasarım yaklaşımı, mimarlığın nasıl anlaşıldığı, tartışıldığı ve uygulandığı konularını da yeniden gündeme getirmektedir. Felsefede mimarlık, genellikle, doğal dünyadaki evrilmenin öngörülemez sürecinin zıttı olarak; dünyaya düzen getirmek ve çerçevelemek için bir araç olarak tanımlanır. Ancak, geçmişten bugüne yapma eylemine bizzat dahil olan ‘Kendin-Yap’çı ya da tasarımcı-yapıcı-kullanıcıların çevre üzerindeki kontrollerini ve yapının formu üzerindeki etkilerini azaltmak üzere kullandıkları bazı stratejiler, projelere bir miktar öngörülemezlik katıyor. Bu alışılagelmedik tasarım yaklaşımının, mimarlık ve mimarlık pratiği konusundaki tartışmaları canlandıracak potansiyeli olduğu söylenebilir. Dünya üzerindeki binaların büyük çoğunluğu, bugün ve aslında her zaman, mimarların katılımı olmadan inşa edilegelmiştir. “Kendi kendine yapma”, “kendin-yap” ya da do-it-yourself kavramları ise, seri üretime geçilmesi sonrasında bireylerin yapım manuelleri ile tanımlı alt birimleri bir araya getirerek ya da buldukları malzemeleri doğaçlama olarak bir araya getirerek kendi kendilerine ürettikleri, özel bir alanı tarif eder. Bu bağlamda, tez kapsamında ele alınacak olan DIYüretimler, felaket sonrası üretilen mimarlıklar, mülteci kampı mimarlığı, roman toplulukların kendi inşa ettikleri geçici mimarlıklar ya da gecekondu, favela gibi konut krizleri sonrası insanların kendi kendilerine inşa ettikleri yapıları kapsamı dışında tutar; tasarımcı öznelerin, mimarlık pratiğinin demokratikleşmesi ve mimari tasarım bilgisinin daha fazla insana ulaşması için, bir strateji olarak benimseyebileceği bir metodoloji olarak kendin-yap’a (DIY) bakar. Mimarlıkta ‘tasarlama-inşa etme’ pratikleri üzerindeki güncel söylemlerin büyük çoğunluğu, mimarlar, yapım alanları, yükleniciler ve işverenler arasındaki bağlamsal kopukluk üzerine benzer endişeler belirtirken, bu kopukluğun üstesinden gelmenin bir yolu olarak tasarlama ve yapmanın birlikteliğini ve eşzamanlılığını konu etmektedir. Bu kopukluk, mimarın, yapıda yapılacak montaj ve kullanılacak malzemelerin biçimlenmesini öngörmek için çizim teknikleri ve izdüşümsel geometriler kullanarak tasarladığı çalışma biçimlerinde, 'gerçek hayattaki’ proje arazisinde değişen malzeme koşulları ile çalışmak ve bu koşullara cevap vermeye kıyasla çok daha belirgindir. Tasarımcının, kullanıcının ya da tasarımcı-kullanıcının bizzat yapma eylemine katıldığı kendin-yap (DIY) yaklaşımı tam da bu noktada öne çıkar. Atkinson (2006), DIY eylemlerin, tasarım sürecini demokratikleştirdiğini, kullanıcıya kendi kendine fiziksel çevresini kişiselleştirme fırsatı verdiğini söyler. Çünkü, DIY’deki yapma-tasarlama-kullanma eşzamanlılığı, aynı zamanda, yapı evriminin değişim ve zaman gibi birçok değişkenini de baştan kabullenmiş durumdadır. Bu bağlamda, özellikle tasarımcıların binanın tümünün tasarımının kontrolünden vazgeçip, çeşitlilik ve değişime izin verdiği tasarım yaklaşımlarında, yapının evrilip değişmesini teşvik etmiş oldukları da söylenebilir. Bu amaçla, tez kapsamında Atkinson’un DIY sınıflandırmasından esinlenerek seçilen ‘Reaktif DIY’, ‘Proaktif DIY’, ‘kentsel strateji olarak DIY’ ana başlıkları altında çeşitli stratejiler uygulayarak, kullanıcıları tasarım ve yapım süreçlerine dahil eden, farklı dönemlerden mimarlık pratikleri incelenmiştir. Tez kapsamında, tasarım pratiğinde kullanıcının daha çok sorumluluk alması ve üretime doğrudan katkı koyması ile biçimlenen bu yeni yaklaşımı teşvik etmek için kullanıbilecek strateji ve taktikler keşdefilmişti. Planlamama, kullanıcının yetkilendirilmesi, tamamlanmamış yapı, rizomatik süreç kavramları ile tanımlanan stratejiler, tezin son bölümünde tartışılmaktadır. Yapı yapmaya ve mekana dair bu deneysel yaklaşım, bu araştırma kapsamında, kendi kendine inşa etme (self-build) ve basit DIY üretimlerinden, bir takım belirli tasarım planlarına ve yaklaşımlara bağlı kalmaması yönüyle farklılaşır. Bu yaklaşımın vernaküler mimarlıktan farkı ise, burada projelerin yine de tasarım bilgisi ve eğitimi olan insanlar tarafından başlatılıyor olmasıdır. Mimarlığa ve mekana dair bu ikinci yaklaşımı netleştirmek adına bu araştırma dahilinde, profesyonel ve amatör bina yapımı, mimari kontrol ve kendiliğinden olma arasındaki sınırların belirsizleşen alanları, DIY üzerinden sorgulanmaktadır. DIY yaklaşımı aracılığıyla, mimarlıkta tasarımcı erki ve sorumluluğunun bir kısmı kullanıcılara devredildiğinde, ortaya çıkan yeni melez tasarımcı-kullanıcı personası, formun tamamlanmamışlığını ve dönüştürülebilmeye açıklığını, daha kapsayıcı ve daha demokratik bir mimarlık pratiği yaratmak ve daha çok insana ulaşmak için bir stratejiye dönüştürebilir. Dolayısıyla, DIY mimarlıkta daha demokratik ve son kullanıcıyla daha iyi ilişki kuran yaratma biçimlerinden biri olma potansiyeline sahiptir.This thesis focuses on architecture and design practitioners interested in using Do-it-Yourself (DIY) methods and ethic in order to create “architecture” that creates experimental, ephemeral, collaborative environments that are not traditionally defined as architecture in professional sense. One of the reasons that this way of producing buildings are not considered architecture might be that, a DIY practitioner gets directly involved with several different materials and construction/making activities normally would be associated with amateur act of making. This study aims to probe this particular production approach and tries to present the practice and conceptualisation of DIY and its relevance to architecture and architectural practice. Furthermore, probing the potentials of methods under the DIY title, the research provides basis for future explorations for democratization of the architectural practice. For this purpose, the thesis outlines a conceptual explanation for why these designers sometimes background their training in, and knowledge of, building procurement, in favour of amateur building activities. DIY design approach is not new yet it still raises questions about the way architecture is understood, discussed and practiced today. In philosophy and architectural theory, architecture is usually described as a device for ordering and framing the world, an opposition to the unfolding, unpredictable process of the evolving, natural world. Yet there are things that some designer-maker-inhabitants do in practice to limit their environmental control and influence, thus introducing a degree of unpredictability into projects. Therefore it is argued in this study that DIY design approach has the potential to inform discussions about architecture and architectural practice beyond this thesis. Even though it is possible to find plenty of practical or technical information about DIY on the media such as magazines and books or on the Internet, clearly there are very few researches about the creative relationship between the designers with a professional degree and the DIY practices. In this research, experimental approach to building and place differentiates from self -build and simple DIY produces by not adhering to certain planning ideas and design approaches. And the difference between vernacular architecture and this approach is that in DIY practices, the people who kick start the projects have some design knowledge or are holding a design education degree. Most of the buildings in the world is being and in fact has always been constructed without architects. In this regard, DIY productions, which will be discussed in the scope of this thesis, will not contain, post-disaster architectural produces, refugee camps, temporary or makeshift architectures that homeless people built by themselves or the examples like ‘gecekondu’ or ‘favelas’ that have been self-built after the housing crises by the people themselves. The thesis will try to focus on DIY as a methodology that the architects can adopt it as a strategy for the aim of democratization of architectural design. In this thesis, architects and architectural practices that are interested in the DIY methods and ethics, out of their professional education to be able to create experimental, temporary and collaborative environments, which are not defined as architecture in traditional understanding, are examined.Yüksek LisansM.Sc